Ένα μήνυμα από το 1947 που αρνούμαστε να λάβουμε

Αισθάνομαι, εγώ τουλάχιστον, παγιδευμένος σε φαύλους κύκλους, όταν σκέφτομαι την κοινωνική και οικονομική κατάσταση. Δηλαδή από όσα ακούω και βλέπω, όλοι οι συλλογισμοί μου καταλήγουν σε λύση που είναι η απαρχή του προβλήματος.

Γιατί δεν υπάρχουν χρήματα στο κράτος; 

- Διότι ο κρατικός μηχανισμός είναι έτσι φτιαγμένος που ξοδεύει περισσότερα από όσα εισπράττει. 

Γιατί δεν τον αλλάζουμε, δεν τον διορθώνουμε; 

-Διότι οι “βελτιώσεις” είναι ακριβώς αυτές που θα καταργήσουν τις οπές από τις οποίες χρήμα εισρέει στο σύνολο πολιτικό σύστημα και την πελατεία του. Ο εξορθολογισμός των δαπανών θα έχει ως συνέπεια το να μην λαμβάνουν το “κατιτίς τους” όλοι οι “ειδικοί” και οι “μεσάζοντες” μέσω των διαφόρων “προμηθειών” επί των υπερβολικών δαπανών που γίνονται. Δηλαδή δεν θα πληρωθεί και το λεγόμενο “μαύρο πολιτικό χρήμα” που χρηματοδοτεί την αναπαραγωγή του υπάρχοντος κομματικού πολιτικού συστήματος. Ακόμα, ένας πιο παραγωγικός κρατικός μηχανισμός θα μάζευε πιο αποτελεσματικά τους φόρους. Η διοχέτευση πόρων προς την παραγωγική οικονομία και τις επενδύσεις, θα αύξανε την φορολογητέα ύλη οπότε θα αύξαναν πολλαπλασιαστικά τα έσοδα του κράτους. 

Και τι μας εμποδίζει να τα κάνουμε όλα αυτά που όλοι λένε πως αποτελούν τη λύση στο πρόβλημά μας; 

-Μα για να γίνουν όλα αυτά, ακόμα κι αν υπήρχε η θέληση, δεν προαβαίνουμε. Το κράτος τώρα κατά τώρα, δεν έχει χρήμα να τα κάνει: οι δημόσιοι υπάλληλοι και οι συνταξιούχοι θα πεινάσουν, τα σχολεία θα παγώσουν και στα νοσοκομεία οι ασθενείς θα πεθαίνουν αβοήθητοι αφού δεν θα υπάρχουν φάρμακα και υλικά.

Κι έτσι όλη η πολιτική ζωή μας περιορίζεται στην θεατρική σκηνοθεσία μιας υπογραφής που αποβλέπει στο εθνικό μας ξεφτίλισμα.

Ο έστω και ειδικής αποστολής “τεχνοκράτης” Πρωθυπουργός δε, δεν αισθάνεται διόλου θιγμένος ως Έλλην τουλάχιστον, που οι ηγέτες των χωρών της ΕΕ δεν τον θεωρούν αρκετό να υπογράψει ότι πρέπει να υπογράψει για να πάρουμε την περιβόητη δόση και απαιτούν υπογραφές από τους πολιτικούς αρχηγούς (αλήθεια, είναι σίγουρο ότι ο Σαμαράς θα είναι ο επόμενος Πρωθυπουργός; Κι αν είναι η Αλέκα; Ή μήπως δεν θα το επιτρέψουν, αυτοί οι “δημοκράτες”;

Κατά τα άλλα, οι δάσκαλοι θα μιλήσουν στα παιδιά για την εθνική υπερηφάνεια και αξιοπρέπεια και οι ψυχολόγοι θα τρέχουν να εξηγήσουν το θυμό και τα ψυχολογικά προβλήματα των εφήβων!  

Λοιπόν. σε όλους τους παραγωγικούς και κοινωνικούς χώρους παρόμοιοι φαύλοι κύκλοι ανοίγουν που κάνουν όλοι μαζί μιαν αλυσίδα που μας δεσμεύει και μας φυλακίζει σε μια πραγματικότητα σκοτεινή και αδιέξοδη.

Γιατί δεν αναπτύσσεται η αγροτική οικονομία όπως απαιτεί η σύγχρονη παγκόσμια πραγματικότητα; Διότι, . . . , διότι το κράτος δεν έχει λεφτά, δεν μας ενημερώνει, κλπ., κλπ. Διότι τελικά το κράτος δεν δίνει λεφτά για ενημέρωση, για αναδασμό, για ενίσχυση πρωτοβουλιών, κλπ., κλπ.

Τα ίδια για την βιομηχανία, την βιοτεχνία, τον τουρισμό,  το εμπόριο τα ακούω και τα ξανακούω και δεν βλέπω πουθενά το πώς θα σπάσει ο δεσμός αυτός του οποίου όλοι εξηγούν την αρχή αλλά κανείς δεν δείχνει το τέλος.

Το προκλητικό της ιστορίας είναι ότι στους πολιτικούς χώρους των κομμάτων εξουσίας, οι πολιτικοί έχουν μετατραπεί σε “υπεράνω” δημοσιολόγους που κάνουν διαπιστώσεις λες κι αυτοί ήσαν μέχρι τώρα κάπου αλλού, όπως το γνωστό στέλεχος του ΠΑΣΟΚ ο Καστανίδης ο οποίος δήλωσε ( εκφράζοντας μια μεγάλη μερίδα εντός του ΠΑΣΟΚ) ότι  “Το ΠΑΣΟΚ αν και ανήκει στη σύγχρονη ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία υποχρεώθηκε να εφαρμόσει νεοφιλελεύθερη πολιτική και αυτό το οδήγησε στην κατάρρευση” και μείναμε όλοι με πιο πολλά ερωτήματα από πριν.

Δηλαδή η νεοφιλελεύθερη πολιτική που επέλεξε να υλοποιήσει η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, είχε πράγματι στόχο να αντιμετωπιστεί η κρίση ρευστότητας του δημόσιου τομέα; Μα εάν ήταν αυτό, γιατί δεν άφησαν τους άλλους, τους Δεξιούς να τα κάνουν καλύτερα; Κι αν η δεξιά πολιτική ενδείκνυται σε περίοδο κρίσης, τότε πολύ σωστά να έρθει ο Σαμαράς μια ώρα αρχύτερα. Δηλαδή ο οριζόντιος περιορισμός της χρηματοδότησης της οικονομίας και το ξεζούμισμα των “συνηθών υπόπτων” μισθωτών και συνταξιούχων, εκείνων δηλαδή που και να θέλουν δεν μπορούν να κρυφτούν, είναι η διέξοδος; Τόση σοφία, τόση ευγλωττία, τόσα διπλώματα και μεταπτυχιακά για τέτοια αντικοινωνική βλακεία!

Όμως το βασικό ερώτημα για το πώς φτάσαμε ως εδώ, ο κάθε Καστανίδης δεν το απαντά. Δεν μπορεί να το απαντήσει χωρίς να “αυτοκαταργηθεί” ως πολιτικός εκπρόσωπος ενός συστήματος που ουσιαστικά δημιούργησε τα προβλήματα αυτά. Διότι και αυτός δεν αποτελεί λύση αλλά είναι δομικό μέρος του προβλήματος.

Με τεχνοκράτες ή μη, με συμμαχικές κυβερνήσεις ή μη, το πρόβλημα της οικονομίας και της κοινωνίας μας δεν θα λυθεί εφόσον δεν θέτουμε και δεν απαντάμε το ερώτημα: ποιος πρέπει να είναι ο τρόπος που πρέπει να οργανωθεί και να εργάζεται η κοινωνία μας για να μην εμφανίζονται σε τέτοια έκταση και βάθος τέτοια προβλήματα; Ποιες είναι οι προτεραιότητες της οικονομικής πολιτικής; Ποιες δυνάμεις και πως θα μας οδηγήσουν στην ανάπτυξη;

Το πρόβλημα της αντιμετώπισης της κρίσης είναι εξόχως πολιτικό πρόβλημα και ως τέτοιο πρέπει να το συζητάμε. Οι λύσεις των σοφών και των “τεχνοκρατών” που περιορίζουν τους πολίτες στο ρόλο των υποζυγίων και τηλεθεατών δεν είναι λύσεις. Οι λαίμαργοι οικονομικοί παράγοντες, οι λεγόμενοι και κινητήρες της οικονομίας, οι περιβόητες “αγορές” δεν δουλεύουν για το καλό μας όσο κι αν οι λεγόμενοι “φιλελεύθεροι” –που είναι πλάσματα ανύπαρκτα στη χώρα μας εκτός από κάποιες λαϊκίστικες εθνικιστικές καρικατούρες- επιμένουν να τους προσκυνούν.  

Ούτε όμως θα λυθεί ο κόμπος με αφορισμούς, επαναστατικά τσιτάτα και καλέσματα σε . . . γιούργια που μπορεί να ικανοποιούν πρόσκαιρα την ανάγκη για έκφραση της αντίθεσης αλλά δεν αποτελούν διέξοδο.

Το θέμα της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης είναι πολύ σοβαρό για να το εμπιστευτούμε στους ειδικούς και τους επαγγελματίες είτε της οικονομίας είτε της “επανάστασης”.

Ένας άνθρωπος που μας βοηθάει με το έργο του και το παράδειγμα του στο πως πρέπει να λύσουμε τους φαύλους κύκλους που προανέφερα, ειδικά εμείς οι Έλληνες, είναι ο Δημήτρης Μπάτσης.

Ο Δημήτρης Μπάτσης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1916. Ο πατέρας του, Ναύαρχος Α. Μπάτσης, καταγόταν από τα Ψαρά και η μητέρα του, Αν. Πρίντεζη, από τη Σύρο. Σπούδασε Νομικά και Οικονομικά και ασχολήθηκε ιδιαίτερα με τη θεωρία του Μαρξισμού. Δεν έκανε μεταπτυχιακά κι ούτε γύρισε όλα τα ακαδημαϊκά και ερευνητικά ιδρύματα της Εσπερίας συλλέγοντας τίτλους. Ήταν αρχισυντάκτης του περιοδικού “ΑNTΑΙΟΣ”, το οποίο κυκλοφόρησε μεταξύ 1945-1951. Ο “ΑΝΤΑΙΟΣ” ήταν επιστημονικό περιοδικό της ΕΑΜικής Αριστεράς και το οποίο εκδόθηκε για να υποστηρίξει τη θέση περί βιωσιμότητας της Ελληνικής οικονομίας. Το τελευταίο τεύχος του, εκδόθηκε το 1951, λίγο πριν συλληφθεί ο Δ. Μπάτσης ο οποίος έπειτα από λίγους μήνες (Μάρτιος 1952) εκτελέστηκε μαζί με τον Νίκο Μπελογιάννη ως . . . . κατάσκοπος.

Σε κείμενο που δημοσιεύτηκε με τα αρχικά του, στο περιοδικό «Ανταίος» (10 Μαΐου 1946), αναλύει τους μηχανισμούς παράνομου πλουτισμού που συνδέθηκαν με την παραλαβή, κατεργασία και διανομή των εφοδίων της ΟΥΝΡΑ στη μεταπελευθερωτική Ελλάδα από τους “εθνικώς φρονούντες πατριώτες”. Πολλοί ισχυρίζονται ότι αυτό το κείμενο ήταν που τον οδήγησε στο απόσπασμα διότι με τα όσα τεκμηριωμένα ανέφερε ο Μπάτσης είχαν λυσσάξει οι υπερπατριώτες και δεν του τα συγχώρησαν.

Πέρυσι, η εφημερίδα “TO BHMA” μοίραζε βιβλία με θέμα τον Εμφύλιο. Ανάμεσα στα άλλα, ήταν και το βιβλίο του Πόρτερ, του επικεφαλής της Αμερικάνικης Οικονομικής Αποστολής στην Ελλάδα το 1947 που πρακτικά ήταν το ημερολόγιο του Αμερικανού αξιωματούχου. Ε, αυτά που έγραφε ο Μπάτσης στο άρθρο του είναι ασήμαντα μπροστά στα αναφερόμενα από τον Πόρτερ. Αλλά για αυτά, θα πούμε άλλη φορά.

 Ο Δημήτρης Μπάτσης λοιπόν έγραψε το  «Η βαρειά βιομηχανία στην Ελλάδα» (πρωτοεκδόθηκε το 1947) και μπορείτε να το βρείτε τώρα στις εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ.

 Η Έλλη Παππά, η σύντροφος του Μπελογιάννη και μητέρα του γιού του,  έγραψε λίγο πριν πεθάνει για το βιβλίο του Μπάτση:

“Κρατάω το ογκώδες βιβλίο στα χέρια μου, προϊόν ενός απίστευτου μόχθου. Αρκεί να κοιτάξετε στο τέλος τους πίνακες που επισυνάπτονται με στοιχεία που ακόμη και οι σημερινές υπερσύγχρονες στατιστικές αδυνατούν να μας παρουσιάσουν! 

Και να σκεφτείτε ότι ο άνθρωπος που έγραψε αυτό το βιβλίο ήταν τότε μόλις τριανταένα ετών… Το δε βιβλίο κυκλοφόρησε μέσα στα πιο δίσεκτα χρόνια: το 1947. Κι αν πιάσετε το κάθε κεφάλαιο, αν δείτε τη μεθοδική και ξεκάθαρη σκέψη με την οποία προσεγγίζει το αντικείμενό του, θα διαπιστώσετε τι θα μπορούσε να σημαίνει «μαρξιστής επιστήμονας». Εντυπωσιάζει ακόμη η απίστευτη ευρυμάθεια, αλλά ιδιαίτερα σημαντικό είναι το γεγονός ότι η ανάλυση δεν αρκείται στην περιγραφή της πραγματικότητας, αλλά οδηγεί σε αναλυτικές και συγκεκριμένες προτάσεις. Η Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης Νεοελληνικών Προβλημάτων «Επιστήμη –Ανοικοδόμηση (ΕΠ-ΑΝ) που ιδρύθηκε κατά τη διάρκεια της Κατοχής και στην οποία ήταν μέλη τόσο ο Ν. Κιτσίκης όσο και ο Δ. Μπάτσης, είχε ανοίξει ένα δρόμο για τη μελέτη και την ανάπτυξη, ένα δρόμο που έκλεισε βίαια και ζήσαμε από τότε ό,τι ζήσαμε.

Το εκπληκτικό είναι ότι και σήμερα, μετά από τόσα χρόνια και τόση εξέλιξη στην επιστημονική σκέψη, τα μονοπάτια που άνοιξε ο Μπάτσης, μένουν εν πολλοίς απάτητα, με ευθύνες και της Αριστεράς, που προτίμησε να κρύβεται πίσω από «μύθους»”.

Δεν ξέρω τι εννοεί η Παππά με τους «μύθους» αλλά εγώ προσωπικά το χαρακτηρίζω ημιμάθεια. Με τόσες προσβάσεις σε πληροφορίες επιστημονικές και τεχνικές σε ιδρύματα και πανεπιστήμια, η σύγχρονη όλων των τάσεων Αριστερά, προτιμά να επιδίδεται σε εφήμερους πολιτικούς ακτιβισμούς και σε επαναστατικοφανείς ρητορείες παρά να μελετά τα πραγματικά προβλήματα του τόπου και της κοινωνίας μας. Και μη μου πείτε ότι της λείπουν οι . . . προσβάσεις!

Όπως χαρακτηριστικά σημείωνε η Έλλη Παππά στην εισαγωγή της πρώτης επανέκδοσης του βιβλίου του Μπάτση, το 1977, «Ότι ο Δημήτρης Μπάτσης εκτελέστηκε πλάι στον Νίκο Μπελογιάννη δεν ήταν τυχαίο. Ότι μια γενιά Ελλήνων αγνόησε την ύπαρξη του βιβλίου και του συγγραφέα του, κι αυτό δεν ήταν τυχαίο: Το “Κατεστημένο” [...] είχε πολλές και μεγάλες ενοχές για να μπορέσει να σταθεί στο έργο του Μπάτση και να αντλήσει απ' αυτό έστω και λίγα διδάγματα. [...]. Ο αναγνώστης [...] δεν θα δυσκολευτεί να αναγνωρίσει πως σ' αυτή τη μελέτη του 1947 έχουν τεθεί τα βασικά προβλήματα ανάπτυξης μιας χώρας εξαρτημένης και υπανάπτυκτης, χώρας "περιφερειακής", όπως θα λέγαμε σήμερα, και προτείνονται λύσεις επιστημονικά θεμελιωμένες και, μαζί, συγκεκριμένες».

Ο ίδιος ο Δημήτρης Μπάτσης στο εισαγωγικό κείμενο σημείωνε:

«Η εργασία μου αυτή γράφτηκε με την βέβαιη προοπτική πως, παρ' όλα τα εμπόδια και παρ' όλες τις πολύμορφες επεμβάσεις, ο ελληνικός λαός που πάντα αγωνίζεται ηρωικά θα ανοίξει και πάλι με τον αγώνα του διάπλατα τον δρόμο για μια ελεύθερη δημοκρατική ανοδική πορεία και θα αρχίσει με τον ίδιο ενθουσιασμό, με την ίδια ορμή και αυτοθυσία να χτίσει την ερειπωμένη από τη ναζιστοφασιστική κατοχή και τον οικτρό εμφύλιο πατρίδα.

Η Ελλάδα θα γίνει οικονομικά και εθνικά πραγματικά ελεύθερη μόνον τότε που η ανοικοδόμηση αυτή γίνει από το Λαό και για το Λαό. Θα σπάσουν τα δεσμά και θα αλλάξει ριζικά η διάρθρωση της σημερινής οικονομίας μας, θα ανοίξει ο δρόμος για να λυτρωθούν οι παραγωγικές δυνάμεις της νεοελληνικής κοινωνίας. Και ο δρόμος αυτός μας οδηγεί στην ορθολογιστική οργάνωση και στη σχεδιασμένη ανάπτυξη της εθνικής μας οικονομίας, στη δημιουργία ανώτερης τεχνικής βάσης, στη γοργή συσσώρευση των οικονομικών μέσων για ν' ανθήσει και σ' εμάς γερή, προοδεμένη κοινωνική ζωή. Μόνον τότε θα δημιουργηθούν και θα εξασφαλιστούν όλες οι προϋποθέσεις για μια ακόμα πιο ψηλή κοινωνική επιδίωξη: τη σοσιαλιστική κοινωνία. Για το χτίσιμο αυτής της καινούργιας Ελλάδας δουλεύουν σήμερα, μέσα σε τραγικές συνθήκες και αψηφώντας κάθε κίνδυνο, όλοι οι προοδευτικοί επιστήμονες πλάι στον αδάμαστο ελληνικό λαό, προσφέροντας ακόμη και τη ζωή τους, στερεώνοντας έτσι τη νίκη του.

Σε όλους αυτούς τους πραγματικούς ηρωικούς αγωνιστές προσφέρω και εγώ τη μικρή μου τούτη συμβολή.

Δημήτρης Μπάτσης, Αθήνα, Ιούνιος 1947»

Τόσο παλιό μα τόσο απελπιστικά σύγχρονο μήνυμα!