Ομιλία Κ. Πουλάκη στο Λεβίδι Αρκαδίας για τη μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και την τοπική και περιφερειακή ανάπτυξη (26/11/2016)

Ανάλογη πολιτική εκδήλωση μ΄αυτή που θα γίνει εδώ , έγινε πρόσφατα και στην Αρκαδία ,ας δούμε τι είπε εκεί ο Γ.Γ. του Υπουργείου Εσωτερικών κ. Κώστας Πουλάκης :

Φίλες και φίλοι

Δεν είναι η πρώτη φορά που βρίσκομαι στην περιφέρεια, μιλώντας για τη ριζοσπαστική μεταρρύθμιση που προωθούμε στο χώρο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Είναι ωστόσο η πρώτη φορά – και είμαι ευτυχής γι’ αυτό – που η μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης συνδέεται ευθέως με την περιφερειακή ανάπτυξη, κάτι που από την πλευρά μας, ως Υπουργείο, έχουμε θέσει εξαρχής μεταξύ των προτεραιοτήτων μας.

Και, βέβαια, είναι διπλή χαρά που στην αποψινή εκδήλωση συμμετέχει και ο Γενικός  Γραμματέας Δημοσίων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ, Παναγιώτης Κορκολής. Ένας άνθρωπος, ο οποίος με τη θητεία του όλο το προηγούμενο διάστημα, μαζί με όλη την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Οικονομίας & Ανάπτυξης, ανέδειξε τη χώρα μας σε «πρωταθλήτρια» του ΕΣΠΑ, αποδεικνύοντας πως ο σωστός σχεδιασμός και η ιεράρχηση με γνώμονα τις πραγματικές κοινωνικές ανάγκες και όχι την εξυπηρέτηση συγκεκριμένων οικονομικών ή μικροπολιτικών συμφερόντων, αποδίδει καρπούς.

Με την έννοια, άλλωστε, αυτή εξαρχής ως Υπουργείο ξεκαθαρίσαμε σε όλους τους τόνους ότι ο δημοκρατικός αναπτυξιακός σχεδιασμός δεν αποτελεί ούτε πολυτέλεια ούτε τροχοπέδη στην αναπτυξιακή διαδικασία, αλλά αντίθετα είναι το «κλειδί» για μια πραγματικά δίκαιη ανάπτυξη, όπως την έχει καταθέσει ως στόχο ο ίδιος ο πρωθυπουργός, που θα παίρνει υπόψη της τις τοπικές και περιφερειακές ανάγκες και δυνατότητες και θα αποτελεί κοινό προϊόν και κτήμα ολόκληρων των τοπικών κοινωνιών.

Όπως πιθανόν γνωρίζετε, τους τελευταίους μήνες, στο πλαίσιο του λεγόμενου «παράλληλου προγράμματος», το οποίο αποτελεί δέσμευση της κυβέρνησης και υλοποιείται, έχει συσταθεί στο Υπουργείο Εσωτερικών μία ειδική Επιτροπή που έχει αναλάβει να επεξεργαστεί και να προτείνει μία εκ βάθρων ριζοσπαστική μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Οι βασικοί άξονες στους οποίους εστιάζουμε είναι τέσσερις :

Πρώτος άξονας, η εμβάθυνση των δημοκρατικών θεσμών. Πιο αναλυτικά, ο στόχος αυτός σημαίνει, μεταξύ άλλων :

• Την εκλογή των δημοτικών και περιφερειακών συμβουλίων με το σύστημα της απλής αναλογικής, ώστε να διαμορφωθεί μία «από τα κάτω» κουλτούρα διαλόγου και συναινέσεων και να είναι σεβαστή, πρώτα και κύρια στο τοπικό επίπεδο, όπως κάναμε ως κυβέρνηση και στο εθνικό επίπεδο, η βούληση των πολιτών, όπως αποτυπώνεται στο εκλογικό αποτέλεσμα.
• Την αναδιαμόρφωση των θεσμών ενδοδημοτικής και ενδοπεριφερειακής αποκέντρωσης, ώστε να παίξουν πλέον ουσιαστικότερο ρόλο.
• Την εισαγωγή και ενίσχυση των θεσμών κοινωνικής συμμετοχής, λογοδοσίας και ελέγχου.
• Την ενίσχυση της συλλογικής λειτουργίας των Ο.Τ.Α., έναντι της σημερινής παντοδυναμίας σχεδόν του Δημάρχου και του Περιφερειάρχη.

Δεύτερος άξονας, η ενίσχυση της αποτελεσματικότητας των Ο.Τ.Α., ως διοικητικών μονάδων, με ξεκαθάρισμα των αρμοδιοτήτων μεταξύ Δήμων, Περιφερειών και Αποκεντρωμένων Διοικήσεων και ορθολογική ανακατανομή τους, ώστε να επέλθει ορατή βελτίωση στην καθημερινότητα των πολιτών.

Στόχος μας, εκτός από τη διοικητική αναδιάταξη του σημερινού χάους των αρμοδιοτήτων που αντιμετωπίζουν περισσότερο ή λιγότερο όλοι οι πολίτες στην προσπάθειά τους να συναλλαγούν, ακόμα και για στοιχειώδη θέματα, με τις τοπικές υπηρεσίες, είναι να πάμε και αρκετά βήματα παραπέρα, εκσυγχρονίζοντας τη διοικητική διαδικασία, καταργώντας άχρηστα γραφειοκρατικά εμπόδια και ενισχύοντας, επί της ουσίας και όχι σε έργα-βιτρίνα, τη χρήση των νέων τεχνολογιών προς όφελος του πολίτη.

Τρίτος άξονας, η δημοσιονομική εξυγίανση και η εξασφάλιση της οικονομικής βιωσιμότητας των Δήμων, κυρίως, αλλά και των Περιφερειών και τώρα και στο μέλλον.

Σήμερα, το ζήτημα της χρηστής οικονομικής διαχείρισης έχει πάρει, δυστυχώς, στο μυαλό και των αιρετών και των πολιτών αρνητική χροιά, καθώς έχει ταυτιστεί με το καθεστώς των μνημονίων και όλες τις αρνητικές συνέπειες που απορρέουν από αυτό.

Η άποψή μας είναι σαφής. Η χρηστή οικονομική διοίκηση και η διαφάνεια στην οικονομική διαχείριση, ώστε η βιωσιμότητα των Ο.Τ.Α. να εξασφαλίζεται για το σήμερα, αλλά και για τις ανάγκες των μελλοντικών γενεών είναι ζήτημα δημοκρατίας και ως τέτοιο έχουμε χρέος να το αντιμετωπίσουμε, υπερβαίνοντας τον ορίζοντα της μνημονιακής λογικής. Σας λέω, άλλωστε, ότι το σύνολο των λεγόμενων «κόκκινων» οικονομικά Δήμων, που αντιμετωπίζουν σήμερα πρόβλημα, οφείλεται σε χρέη και αμαρτίες του παρελθόντος, που τις κουβαλάνε και τις πληρώνουν σήμερα οι τοπικές κοινωνίες.

Με την έννοια αυτή, έχουμε σχεδιάσει έναν μηχανισμό παρατήρησης των οικονομικών μεγεθών των Ο.Τ.Α. που θα μπορεί, πάντοτε σε συνεργασία με τους Δήμους και τις Περιφέρειες να παρεμβαίνει όπου εμφανίζεται πρόβλημα και να βοηθάει την εξυγίανση, παράλληλα με τη σύσταση ενός Λογαριασμού Οικονομικής Ενίσχυσης ΟΤΑ, στον οποίο θα μπορούν να καταφεύγουν, ως ένα στοιχείο αλληλεγγύης, οι Δήμοι και οι Περιφέρειες που αντιμετωπίζουν έκτακτα δημοσιονομικά προβλήματα.

Και παράλληλα, εισάγουμε ρυθμίσεις που ενισχύουν την εμπλοκή των τοπικών κοινωνιών στην ιεράρχηση των προτεραιοτήτων του προϋπολογισμού, εκσυγχρονίζουν το θεσμικό πλαίσιο για την οικονομική διοίκηση των Ο.Τ.Α. που γίνεται με βάση βασιλικά διατάγματα ηλικίας σχεδόν 60 χρόνων και δεν είναι σε θέση να ανταποκριθούν στα σύγχρονα δεδομένα και επιλύουν προβλήματα σε σχέση με την καταγραφή και αξιοποίηση της περιουσίας των Ο.Τ.Α., με ιδιαίτερη μέριμνα για τα κληροδοτήματα.

Τελευταίος άξονας, και αυτός στον οποίο θα ήθελα να σταθώ ιδιαίτερα σήμερα είναι αυτός του αναπτυξιακού ρόλου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Σήμερα, λίγο-πολύ όλοι μιλάνε για την ανάπτυξη. Και όχι άδικα, αφού μετά από οκτώ συνεχή χρόνια ύφεσης και με την ανεργία σε τρομακτικά επίπεδα, η ανάγκη επανεκκίνησης της οικονομίας και της παραγωγής είναι περισσότερο από προφανής.

Αυτό που συνήθως δεν λέγεται είναι ότι μεγάλο μέρος των προβλημάτων που αντιμετωπίζουμε σήμερα ως χώρα είναι αποτέλεσμα του στρεβλού μοντέλου ανάπτυξης της προηγούμενης περιόδου. Μια ανάπτυξης με ξύλινα πόδια, αφού έγινε άναρχα και ευκαιριακά, χωρίς να αποδίδει μακροπρόθεσμα προστιθέμενη αξία στη χώρα. Έργα χωρίς σχέδιο και χωρίς κανόνες, κατασπατάληση τόσο των εθνικών όσο και των κοινοτικών πόρων σε πράγματα από τα οποία οι πολίτες σε πολλές περιπτώσεις δεν είδαν κανένα όφελος, φαραωνικές λογικές, επενδύσεις ευκαιριακές, με γνώμονα το εύκολο και γρήγορο κέρδος, αντί της επένδυσης στη γνώση και στην καινοτομία, της ενίσχυσης της εργασίας και της αξιοποίησης των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της χώρας μας και κάθε περιοχής ειδικότερα, απουσία εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, πλήρης αδιαφορία για το περιβάλλον, την προστασία του καταναλωτή.

Είναι ακριβώς η λογική της νεοφιλελεύθερης ζούγκλας, όπου ο καθένας μάχεται έναντι όλων με μόνο στόχο την άμεση μεγιστοποίηση του ατομικού του και μόνο οφέλους.

Σήμερα, η παρούσα κυβέρνηση – και είμαι βέβαιος ότι θα πει περισσότερα ο αρμόδιος Γενικός Γραμματέας – κινείται σε μια άλλη, πολύ συγκεκριμένη λογική.

Με τη νέα εθνική αναπτυξιακή στρατηγική, φέρνουμε στο προσκήνιο την έννοια της δίκαιης ανάπτυξης. Που σημαίνει, εκτός της γενικής και αφηρημένης ευημερίας των αριθμών, πολύ συγκεκριμένα πράγματα :

1ον. Ενίσχυση της απασχόλησης, με γνώμονα την πλήρη και σταθερή εργασία.

2ον. Την επένδυση στην καινοτομία και τη στήριξη στους τομείς εκείνους, στους οποίους η χώρα μας έχει στρατηγικό πλεονέκτημα.

3ον. Τη δίκαιη κατανομή, τόσο των βαρών όσο και των ωφελειών της όποιας ανάπτυξης, η οποία – και αυτό είναι ένα σημείο στο οποίο θα σταθώ ιδιαίτερα στη συνέχεια – έχει και μία περιφερειακή διάσταση, την αλληλεγγύη δηλαδή μεταξύ των διαφορετικών περιοχών της χώρας κάποιες από τις οποίες είναι περισσότερο ευημερούσες και άλλες αντιμετωπίζουν πιο σοβαρά προβλήματα.

4ον. Την προτεραιότητα στη διασφάλιση της αειφορίας, ώστε η ανάπτυξη να μην καταστρέφει μεσομακροπρόθεσμα τις πλουτοπαραγωγικές πηγές, το φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον.

Και 5ον. Μία διάσταση που ενδιαφέρει ιδιαίτερα το Υπουργείο Εσωτερικών, την καθιέρωση δημοκρατικών διαδικασιών, συμμετοχικών θεσμών, καθώς και συνεργειών μεταξύ των διαφορετικών επιπέδων διοίκησης τόσο στο σχεδιασμό, όσο και στην υλοποίηση και αξιολόγηση της εθνικής και των περιφερειακών αναπτυξιακών στρατηγικών.

Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο, σε μια τέτοια αντίληψη περί ανάπτυξης, θεωρούμε ότι η Αυτοδιοίκηση και του πρώτου και, κυρίως, του δεύτερου βαθμού μπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλο.

Πρώτα απ’ όλα, πρέπει να είμαστε ξεκάθαροι. Αναπτυξιακός ρόλος της Αυτοδιοίκησης δεν σημαίνει απλώς και μόνο μερίδιο στην «πίτα» της διαχείρισης του ΕΣΠΑ ή άλλων χρηματοδοτήσεων, όπως στρεβλά αντιλαμβάνονται την έννοια αυτή πολλοί αιρετοί μέχρι και σήμερα.

Σαφέστατα, δεν νοείται αναπτυξιακός ρόλος της Αυτοδιοίκησης χωρίς πόρους.

Στην κατεύθυνση αυτή, ήδη οι ομάδες εργασίας που λειτουργούν στο πλαίσιο του Υπουργείου έχουν καταθέσει συγκεκριμένες προτάσεις.

Κατ’ αρχάς σε ό,τι αφορά τα λεγόμενα ίδια έσοδα των Δήμων.

Σήμερα, το θεσμικό πλαίσιο που διέπει τα ίδια έσοδα των Δήμων, δηλαδή όλους τους φόρους, τα τέλη και λοιπά, είναι διάσπαρτο και εξαιρετικά πεπαλαιωμένο. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με πελατειακές αντιλήψεις μερίδας των αιρετών που σκοπίμως άφηναν ανείσπρακτο ένα μεγάλο μέρος εσόδων των Δήμων, έχει δημιουργήσει αυτή τη στιγμή οικονομικές «τρύπες». Το αποτέλεσμα είναι οι Δήμοι να έχουν δημοσιονομικά προβλήματα και, το σημαντικότερο, να αναπτύσσεται μία άνιση μεταχείριση όσων είναι συνεπείς και εκείνων που συσσωρεύουν, με την ανοχή των αιρετών, χρέη.

Και για να μη δημιουργηθούν παρεξηγήσεις. Δεν μιλάω σε καμία περίπτωση για τους ανθρώπους που αντιμετωπίζουν αντικειμενικές δυσκολίες να πληρώσουν. Άλλωστε, υπενθυμίζω ότι με το νόμο για το «παράλληλο πρόγραμμα» η σημερινή κυβέρνηση, το Υπουργείο Εσωτερικών, ήταν αυτό που διεύρυνε τη δυνατότητα των Δήμων να μειώνουν σημαντικά ή και να απαλλάσσουν πλήρως ένα μεγάλο εύρος ευπαθών κοινωνικών κατηγοριών από δημοτικά τέλη, φόρους κ.λπ., ενώ επέκτεινε και το λεγόμενο «κοινωνικό τιμολόγιο» των ΔΕΥΑ.

Είναι όμως σαφές πως πρέπει να διαμορφωθεί ένα πλαίσιο σύγχρονο, σαφές, δίκαιο και αποτελεσματικό, βάσει του οποίου και οι Δήμοι θα εισπράττουν τα έσοδα που πρέπει και οι πολίτες δεν θα επιβαρύνονται υπέρμετρα και, κυρίως, θα βλέπουν πού πηγαίνουν τα χρήματά τους.

Σαφέστατα, η κύρια πηγή χρηματοδότησης των Δήμων δεν ήταν ποτέ τα ίδια έσοδα, αλλά ο κρατικός προϋπολογισμός, όπως είναι άλλωστε υποχρεωτικό από το Σύνταγμά μας και κανόνας σε όλη την Ευρώπη.

Είναι γεγονός ότι κατά τη διάρκεια της κρίσης και σύμφωνα με μνημονιακές επιταγές, η Αυτοδιοίκηση υπέστη σημαντική μείωση των εσόδων της από τον κρατικό προϋπολογισμό, όπως άλλωστε και το σύνολο των δημοσίων δαπανών σε μία σειρά κρίσιμων τομέων.

Το μεγαλύτερο όμως, τουλάχιστον κατά τη γνώμη μου, πλήγμα, δεν ήταν η περιστολή των λειτουργικών δαπανών, η οποία ήταν πιο περιορισμένη και, ως ένα βαθμό πιθανόν και δικαιολογημένη. Το μεγαλύτερο πρόβλημα ήταν η πολύ μεγάλη περικοπή, σχεδόν εξαφάνιση των αναπτυξιακών πόρων, της χρηματοδότησης δηλαδή που έπαιρναν οι Ο.Τ.Α. για επενδύσεις και έργα.

Ως Υπουργείο, σε συνεργασία πάντοτε με το σύνολο της κυβέρνησης, γιατί όλοι βρισκόμαστε στο ίδιο καράβι κι όλοι μαζί πρέπει να πορευτούμε, ανάλογα με τις δημοσιονομικές δυνατότητες της χώρας κάθε περίοδο, έχουμε εξασφαλίσει ότι δεν θα υπάρξει περαιτέρω μείωση των εσόδων της Αυτοδιοίκησης και, παράλληλα, θα υπάρξει μία σταδιακή αποκατάσταση της χρηματοδότησης, ανάλογα με τις δυνατότητες.

Κυρίως, όμως, το σημαντικό είναι – και αυτό αναζητούμε στο πλαίσιο της Επιτροπής για τη μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης – να υπάρξουν νέα αναπτυξιακά χρηματοδοτικά εργαλεία, που δεν θα κινούνται στην απλή λογική μεταφοράς πιστώσεων από τον κρατικό προϋπολογισμό ή το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων.

Τέτοια νέα εργαλεία για την άντληση εσόδων τα οποία θα μπορούσαν οι Ο.Τ.Α. να χρησιμοποιήσουν προκειμένου να παίξουν έναν ενεργό ρόλο στην ανάπτυξη είναι :

• η έκδοση αναπτυξιακών ομολόγων
• η αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας τους
• η καθιέρωση αντισταθμιστικών οφελών για Ο.Τ.Α. που επιβαρύνονται με τη φιλοξενία μεγάλης κλίμακας υποδομών
• η μετεξέλιξη του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων σε αναπτυξιακή τράπεζα, με καθοριστικό ρόλο για την Τοπική Αυτοδιοίκηση.

Ειδικά δε σε σχέση με το τελευταίο, το Υπουργείο βρίσκεται σε διαρκή συνεργασία με το Ταμείο, προκειμένου να επανεξεταστεί ριζικά το ζήτημα του δανεισμού των Ο.Τ.Α., τόσο από άποψη ύψους επιτοκίου όσο και, κυρίως, σε σχέση με το σκοπό των χορηγούμενων δανείων, τα οποία πλέον επιδιώκουμε να αναπροσανατολίσουμε, σε δάνεια για προώθηση επενδυτικών σχεδίων, εξοικονόμησης ενέργειας κ.λ.π.

Ευρύτερα δε, άποψη του Υπουργείου – την οποία θα πρέπει να συζητήσουμε με το συναρμόδιο Υπουργείο, γι’ αυτό και σας ανέφερα ότι είμαι πολύ ευτυχής που σήμερα είναι εδώ ο Γενικός Γραμματέας κ. Κορκολής – είναι ότι θα πρέπει να υπάρξει ένα αναπτυξιακό πρόγραμμα για την τοπική αυτοδιοίκηση, το οποίο θα μπορούσε να αξιοποιήσει διάφορες πηγές χρηματοδότησης και να ενοποιήσει κάτω από μια ομπρέλα πολλές κατακερματισμένες πηγές εσόδων, εθνικών και ευρωπαϊκών.

Κλείνοντας, θα μου επιτρέψετε να αναφερθώ σε αυτό που ήδη έθιξα στην αρχή, την ανάγκη θεσμοθέτησης του δημοκρατικού αναπτυξιακού προγραμματισμού.

Όπως ξέρετε, η αναπτυξιακή πολιτική της χώρας αποτυπώνεται σε προγράμματα που σχεδιάζονται από κεντρικούς και περιφερειακούς φορείς, οι οποίοι βάσει των αρμοδιοτήτων τους, αλλά και των κατευθύνσεων και πολιτικών της Ε.Ε., ορίζουν το πλαίσιο εντός του οποίου καλείται η Τοπική Αυτοδιοίκηση να αναπτύξει τις δικές της αναπτυξιακές πρωτοβουλίες και δράσεις.

Οι προγραμματικές αυτές λειτουργίες όλων των επιπέδων διοίκησης εμφανίζουν,  σε αρκετές περιπτώσεις  χαρακτηριστικά αποσπασματικότητας, έλλειψης συντονισμού, ασυνεχειών ή ακόμη και συγκρούσεων.

Ιδιαίτερα ο σχεδιασμός που πραγματοποιείται στο επίπεδο των Δήμων, μέσω της σύνταξης των Πενταετών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων, αφενός μεν δεν βρίσκει το απαιτούμενο αντίκρισμα στην προγραμματική κλίμακα των διαφορετικών επιπέδων διοίκησης αφετέρου δε αρκετοί Δήμοι το αντιμετωπίζουν ως μια γραφειοκρατική διαδικασία.

Και βέβαια, υπάρχουν στην πράξη ζητήματα σε σχέση με τη συνεργασία των δύο βαθμών Αυτοδιοίκησης και το ρόλο του κάθε βαθμού στην αναπτυξιακή πορεία.

Εμφανίζεται επομένως η ανάγκη σύνδεσης και συντονισμού του αναπτυξιακού προγραμματισμού των επιπέδων διοίκησης και η σαφής οριοθέτηση της σχέσης και της διαδικασίας σύνταξης των προγραμμάτων έτσι ώστε το ένα να εξειδικεύει και να υποστηρίζει το άλλο και συγχρόνως να αποτελούν ένα ενιαίο αναπτυξιακό πλαίσιο.

Το ζήτημα αυτό δεν είναι απλώς τεχνοκρατικό ή διοικητικό. Δεν αφορά μόνο το πώς συντάσσονται τα αναπτυξιακά προγράμματα ή πώς συνεννοούνται μεταξύ τους οι Δήμοι, οι Περιφέρειες και τα Υπουργεία.

Είναι βέβαια πολύ σημαντικό ζήτημα και αυτό.

Αν θέλουμε, όμως, να πάμε στην ουσία του δημοκρατικού αναπτυξιακού προγραμματισμού, τότε θα πρέπει να δώσουμε την έμφαση στο πρώτο στοιχείο. Θα πρέπει να δούμε πώς – σε όλα τα επίπεδα, και κυρίως στο τοπικό και περιφερειακό – ο όποιος σχεδιασμός θα πάψει να είναι υπόθεση κάποιων γραφειοκρατών ή κάποιων μελετητικών γραφείων.

Η αναπτυξιακή στρατηγική μιας περιφέρειας, θα πρέπει να γίνεται κτήμα των τοπικών κοινωνιών και να συνδέεται με το συλλογικό πολιτικό όραμα για το σήμερα και το αύριο κάθε περιοχής. Να παίρνει υπόψη τις ιδιαίτερες ανάγκες και δυνατότητες του πληθυσμού της, την ιστορία της, το φυσικό της περιβάλλον.

Μέχρι σήμερα, οι Επιτροπές Διαβούλευσης και τα Επιχειρησιακά Προγράμματα απέμειναν θεσμοί διακοσμητικοί και αποστεωμένοι.

Στόχος μας είναι να διαμορφώσουμε εκείνα τα εργαλεία που θα συγκροτήσουν ένα πεδίο άσκησης τεκμηριωμένου δημόσιου διαλόγου για την τοπική και περιφερειακή ανάπτυξη, συμβάλλοντας στο να ενεργοποιηθεί το τοπικό δυναμικό, να αξιοποιηθούν τα τοπικά διαθέσιμα πλεονεκτήματα, να αναπτυχθούν συνεργατικές σχέσεις σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο και να αποκτήσουν οι δημόσιες πολιτικές της χώρας μας χωρική διάσταση.

Τέλος, και νομίζω ότι είναι κάτι που εσείς γνωρίζετε από πρώτο χέρι, στόχος μας είναι να υπάρξει ειδική μέριμνα για τους ΟΤΑ που δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις βασικές τους λειτουργίες, λόγω είτε γεωμορφολογικών (ορεινοί, νησιωτικοί Δήμοι) είτε κοινωνικών ιδιαιτεροτήτων. Σκοπός μας – και σε αυτό θα μπορούσε να συμβάλει η συζήτηση σήμερα – είναι τα χαρακτηριστικά της ελληνικής περιφέρειας να πάψουν να αποτελούν μειονεκτήματα που θα τροφοδοτούν ένα ολοένα και πιο υδροκέφαλο και αθηνοκεντρικό κράτος και να μετατραπούν σε συγκριτικά πλεονεκτήματα που θα αξιοποιήσουμε συλλογικά προς όφελος της χώρας και των πολιτών της.

Σας ευχαριστώ.

Οι φωτογραφίες προέρχονται από το ρεπορτάζ του site kalimera-arkadia.gr