«ΚΟΡΟΙΔΟ ΜΟΥΣΣΟΛΙΝΙ» - «ΑΣΜΑ ΣΚΩΠΤΙΚΟΝ ΚΑΙ …ΕΥΦΡΟΣΥΝΟΝ»!!! - «Το… μακρύ ταξίδι ενός τραγουδιού»

[ Του Μπάμπη Μώκου ]

Εξαίσια, υπέροχα, σε υπέρτατο βαθμό  εθνοφρόσυνα συνειρμικά κεντρίσματα προκαλούν εδώ και 70 και παραπάνω χρόνια κάποια τραγούδια συνδεδεμένα με την απαράμιλλη τόλμη, την ανδρειοσύνη, τη μαχητικότητα των φαντάρων μας στον πόλεμο του ‘40. 

Κι’ όσο περνούν τα χρόνια, κάποια άσματα, αποτυπωμένα ανεξίτηλα στη λαϊκή μνήμη εξακολουθούν και παραμένουν βασικές επαναληπτικές επιλογές σε εθνικές  επετειακές  εκδηλώσεις .

Είναι τα τραγούδια –μύθοι- που η σκωπτική σκέψη και γραφίδα  των τραγουδοποιών, πίσω από τις γραμμές του μετώπου αναδείχθηκε σε παροιμιώδη, υπηρετώντας ρόλο διπλό: Και ιστορικά χρονογραφικό αλλά και με κάθε μέσον τόνωσης του φρονήματος των μαχητών μας απέναντι στις φασιστικές ορδές του Ντούτσε,των Γερμανοκατακτητών και του εμφύλιου αργότερα. Τραγούδια που «κογιονάρουν», σαρκάζουν, κοροϊδεύουν τον εχθρό, πράξεις και  διαθέσεις του. Επίσης ενθαρρύνουν, στηρίζουν, αναπτερώνουν, στεριώνουν  το ηθικό  του άμαχου λαϊκού στοιχείου που εμενε πίσω. Τα σχετικά τραγούδια αμέτρητα,όχι ιδεοληπτικά ,μα  αποτυπωτικά διαθέσεων ρεαλισμού με εμφατικά ιδιαίτερη σημασία και σκωπτική διάθεση πρωτόφαντη. Κάποια όμως ξεχωρίζουν,ιδιαίτερα,γι’ αυτό και θα μνημονεύονται στο διηνεκές.

  

Ετσι, ποιός, ακόμα και από τα μαθητικά μας χρόνια ,δεν έχει τραγουδήσει σε επετειακές εκδηλώσεις για την 28η Οκτώβρη του 1940 το «Κορόιδο Μουσσολίνι»; Πόσοι όμως γνωρίζουμε και ποιές  λεπτομέρειες για την προέλευση, το κίνητρο  δημιουργίας, την πορεία, την«περιπλάνηση» του συγκεκριμένου τραγουδιού;

Η ιστορία του αρχίζει από την Ιταλία όπου το 1938 ο Ιταλός συνθέτης Ελντο Ντι Λάτσαρο (1902-1968) γράφει σε λόγια του Κάρλο Μπρούνο ένα τραγούδι που παινεύει τα κάλλη μιάς ωραίας χωριατοπούλας από την ορεινή περιοχή των βουνών Αμπρούτσι, της Ρετζινέλας. Ο τίτλος του είναι Reginella Campagnola (Η χωριατοπούλα Ρετζινέλλα). Το τραγούδι είναι σύμφωνο με τα φασιστικά πρότυπα, υμνεί την τότε αγνή ζωή της ιταλικής υπaίθρου, την ευημερία των αγροτών και ανοιχτά προπαγανδιστικό για το φασιστικό καθεστώς. Πρώτος του ερμηνευτής είναι ο γνωστός Κάρλο Μπούτι που τραγούδησε και τη Faccetta Nera,τον ύμνο των φασιστών.

  Οι πρώτοι βασικοί στίχοι είναι οι παρακάτω:

1.All’ alba quando spunta il sole          2.O cambagnola bella

   La nell’ Abruzzo tutto d’ or                Tu sei la Reginella

   Le prosperose campagnolo                 Negli occhi tuoi c’e il sole

   Discedono le valli in fior!                   c’e iledore delle viole,

                                                          Delle valli tutte in fior!

3. Se canti la tua voce                        4.Quand la festa del pasiello

   ‘e un’ armonia di pace                        con la sua costa se ne va

   Che si diffende e dice:                       Trottere elando l’ asimello,

   “Se vuoi vivere felice                         la porta verso la citta.

   Devi vivere quassu!..                          O campagnola bella!...

  

     

  Το τραγούδι γίνεται μεγάλη επιτυχία και γρήγορα ξεπερνά τα όρια της Ιταλίας. Ερχεται και στην Ελλάδα όπου πρώτος το διασκευάζει ο Πωλ Μενεστρέλ, βάζει ελληνικούς στίχους στη μουσική του Ντι Λάτσαρο και αναθέτει στον Φώτη Πολυμέρη να το τραγουδήσει με τα εξής λόγια:

        

                                          ΜΙΚΡΗ ΧΩΡΙΑΤΟΠΟΥΛΑ

1.Με το χαμόγελο στα χείλη                    2.Στα μάγουλά της η αυγούλα

   φέρνει την ανοιξη μεσ’ τις καρδιές          τριαντάφυλλου έβαλε ομορφιά

   και σαν τριανταφυλλο τ’Απρίλη              και στην αθώα της καρδούλα

   σκορπάει γύρω  ευωδιές.                       τα όνειρα εχτισαν φωλιά.

3.Σαν πάει με το γαιδουράκι                  4.Μικρή χωριατοπούλα

   τα φρούτα της στην αγορά,                   γλυκειά μελαχροινούλα

   στο πέρασμά της με μεράκι                     δυό μάτια βελουδένια

   της λέν οι νέοι τρυφερά                         δυό χειλάκια κερασένια

                                                              να τι έχεις για προικιά…!

  

Με την κήρυξη του πολέμου στις 28 Οκτωβρίου του 1940,το τραγούδι διασκευάζεται άλλη μια φορά-αυτή που ξέρουμε όλοι μας-από τον Γιώργο Οικονομίδη. Το ερμηνεύει ο Νίκος Γούναρης με συνοδεία χορωδίας και είναι το περίφημο «Κορόιδο Μουσσολίνι» (Ο κανονικός τίτλος είναι:«Στη Ρώμη»).

Όμως η περιπλάνησή του δεν σταματάει εδώ. Νωρίτερα ,στις αρχές  του 1940 η μουσική του Λάτσαρο εχει περάσει ακόμα κι’ αυτόν τον Ατλαντικό.

Το διασκευάζει  σε αγγλικούς στίχους του Χάρολντ Αντερσον ο Γκλέν Μίλερ που είχε από τις μεγαλύτερες τζάζ μπάντες και το καθιερώνει  ως το γνωστό τραγούδι του Τρυποκάρυδου (Woodpecker song)!..

       

Και η περιπλάνηση συνεχίζεται με μια ακόμα ελληνική διασκευή που έχει τον τίτλο «Μανάβισσα και γαιδουράκι» του Σπύρου Περιστέρη, όπου  με μεγάλο κέφι τραγουδούν ο Μάρκος Βαμβακάρης και ο Στράτος Παγιουμντζής.

         

Τα λόγια :

  

(Στράτος)Εεεεεεεε!                                        (Στράτος) Εμπρρρρρ!

1.-Μια νόστιμη χωριατοπούλα                  2.-Με το μικρό της γαιδουράκι

    με μαύρα μάτια σαν ελιές                         γυρνά παντού και τραγουδά

    πρωι-πρωι με τη δροσούλα                     εδώ το φίνο νεραντζάκι

    πουλάει τα φρούτα στις γειτονιές.            Κυράδες πάρτε κι’ είναι διαλεχτά

(Στράτος ) Εεεεεεεε!                                        (Στρατος)Εεεεεεεε!

3.-Είμαι μανάβισσα στην πένα                    4.-Εχω καρπούζι όλο γλύκα

    με πρώτο πράμα τρανταχτό                       κοντούλες φίνες πατρινιές

    ο,τι γουστάρει στον καθένα                      πάρτε ξυνόμηλα που βρήκα

    του το σερβίρω στο λεπτό                         να ξετρελαίνουν γέρους και γριές.

     

Ακόμα μια διασκευή κι’ αυτή του Περιστέρη –η τελευταία-  με τίτλο «Το μαναβάκι στις γειτονιές»κι’ αυτή τη φορά τραγουδά μόνος του ο Στράτος Παγιουμντζής,όπου η μανάβισσα γίνεται …μαναβάκι!...

1.- Σαν βγαίνω με το γαιδουράκι             2.-Μια ωραία μου ζητά σταφύλια

     Και μέσ’ στους δρόμους τραγουδώ         ολόγλυκα μισή οκά

     μου λένε οι δούλες «Μαναβάκι,              της λέω «Κι’ απ’ τα δυό σου χείλια

     κόπιασε λίγο κι’ από δώ».                    έχω ακόμα πιο γλυκά»!

3.-Μια άλλη αγγινάρα θέλει                     4.-«Μανάβη» δυό γριές μου λένε

     με φυλλαράκια τρυφερά                        «Κόκκινες έχεις πιπεριές;»

     της λέω «Εχω μη σε μέλλει                     «Είν’ επικίνδυνες και καίνε

     σαν τη καρδούλα σου κυρά»!                  δεν κάνουνε για τις γριές»!.-

  

Υ.Γ. Ευχαριστίες στον φίλο Ν.Σαραντάκο για σχετικές πληροφορίες.