Η Ψηφιακή Κοινωνική Δικτύωση και ο ρόλος της στη ζωή των εφήβων

       Η δημοτικότητα των ψηφιακών δικτύων διεθνώς είναι αναμφισβήτητη. Το 2010 η διείσδυση των κοινωνικών δικτύων στην Ευρώπη ανήλθε σε 84,4% όλων των Ευρωπαίων χρηστών του διαδικτύου, ενώ στην Αμερική η χρήση τους κατέχει την πρώτη θέση ανάμεσα σε όλες τις διαδικτυακές δραστηριότητες.

       Οι έφηβοι και οι νεαροί ενήλικες (15-24 ετών) αποτελούν το 25% του συνόλου των χρηστών ψηφιακών κοινωνικών δικτύων και τη μεγαλύτερη ηλικιακή ομάδα χρηστών. Στην Ελλάδα σε ποσοστό άνω των 55% των παιδιών ηλικίας 9-16 ετών που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο δηλώνουν ότι έχουν προφίλ κοινωνικής δικτύωσης.

       Η προσοχή της κοινής γνώμης έχει κατά συνέπεια επικεντρωθεί στην προ-εφηβική χρήση των κοινωνικών δικτύων καθώς και στους περιορισμούς ηλικίας για την εγγραφή σε αυτά. Κάποιες ιστοσελίδες απαγορεύουν τη χρήση σε παιδιά κάτω των 13, ενώ άλλες επιβάλλουν τη γονική συναίνεση (π.χ. για παιδιά  κάτω των 16) ή εφαρμόζουν μηχανισμούς προστασίας σε χρήστες κάτω των 18.

       Δυστυχώς όμως πολύ συχνά αποδεικνύεται ότι εν λόγω όροι παραβιάζονται αφού το ¼ σχεδόν των παιδιών σε προ-εφηβική ηλικία 9-11 στην Ευρώπη και το ήμισυ των παιδιών ηλικίας 11-12 ετών (από τα παιδιά που έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο) έχουν δικό τους προφίλ κοινωνικής δικτύωσης. Στην Ελλάδα το 1/3 των παιδιών 9-12 ετών που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο διατηρούν προφίλ σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης δηλώνοντας ψευδώς μεγαλύτερη ηλικία.

  

      Η δημιουργία και η επεξεργασία του προφίλ (friending), δηλαδή η οργάνωση και διαχείριση των ΄΄φίλων΄΄, ο σχολιασμός-επικοινωνία, η ανάρτηση μηνυμάτων (προσκλήσεων), το ΄΄κατέβασμα΄΄ βίντεο, το ΄΄ανέβασμα΄΄ μουσικής , η ενημέρωση του status, η ανάρτηση φωτογραφιών και το blogging αποτελούν τις βασικές λειτουργίες των ψηφιακών κοινωνικών δικτύων αλλά και τις διαδικτυακές ευκαιρίες που αυτά παρέχουν.

      Ωστόσο, η έννοια του ΄΄φίλου΄΄ διαφέρει σημαντικά από τον αντίστοιχο offline  όρο(εκτός διαδικτύου). Οι διαδικτυακοί φίλοι αποτελούν έναν πολυποίκιλο και ευρύ κύκλο ανθρώπων, ενώ τα όρια οικειότητας μεταξύ τους είναι ασαφή. Οι ΄΄φίλοι΄΄ πλέον δεν συμπεριλαμβάνουν απαραίτητα στενές προϋπάρχουσες κοινωνικές επαφές (π.χ. συγγενείς, συμμαθητές) ούτε είναι απαραίτητο να μεταφέρονται σε εκτός σύνδεσης χώρους.

        H αλόγιστη αναζήτηση φίλων (friending) όμως, αναφερόμενη πολλές φορές και ως υποσχόμενη αναζήτηση φίλων (promiscuous friending - ιδιαίτερα στα κορίτσια μικρότερης ηλικίας) ελλοχεύει σοβαρούς κινδύνους. Ο πολύ μεγάλος αριθμός φίλων θέτει σε κίνδυνο την ασφάλεια του ανήλικου χρήστη αφού κάνει τα προσωπικά του δεδομένα διαθέσιμα σε μεγάλο αριθμό χρηστών καθιστώντας τον ευάλωτο σε πλήθος αγνώστων.

       Ο προβληματισμός μεταξύ των γονέων, των εκπαιδευτικών και της κοινής γνώμης σχετικά με την ασφάλεια των εφήβων στα ψηφιακά κοινωνικά δίκτυα είναι ολοένα αυξανόμενος. Η δημοσιοποίηση προσωπικών τους πληροφοριών και η σχετική ανωριμότητά  τους να εκτιμήσουν τις μακροχρόνιες  συνέπειες των πράξεών τους επιφέρουν συχνά δυσάρεστες συνέπειες όταν εκφράζονται διαδικτυακά( συνεπάγονται την έκθεση σε διαδικτυακούς κινδύνους όπως παρενόχληση, κυβερνο-εκφοβισμός, ακόμα και εγκλήματα μίσους.)

         Παρότι η γενική γνώμη ηχεί κατά της χρήσης των ψηφιακών κοινωνικών δικτύων στο σχολείο και υπέρ της διασφάλισης της ασφάλειας των ανηλίκων, η χρησιμότητα των κοινωνικών δικτύων στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση έχει αναδειχθεί στην υλοποίηση ομαδικών εργασιών που στηρίζονται σε blogs. 

       Ο Πανελλήνιος μαθητικός διαγωνισμός ΄΄ξεblogaρε΄΄ (-ειδικά για blogs) αποτελεί ηχηρή ένδειξη της παρουσίας των δικτύων στην εκπαίδευση. Αναμφίβολα όμως, η ασφαλής χρήση των διαδικτυακών εφαρμογών προϋποθέτει γνώση και πληροφόρηση των εφήβων για να αποφεύγονται αρνητικές συνέπειες.