Ο «ΠΕΙΡΑΙΩΤΙΚΟΣ…ΚΩΔΙΚΑΣ»-«Περιοδολόγηση στο Ρε μπέτικο»- Νο 7.-

Είναι παράξενες οι ιστορίες των λιμανιών.Γοητευτικές ,αλλά και …μελαγχολικές  μαζί.Και οι καυμοί τους σαν τη θάλασσα.

Μιά… φουρτούνα, μιά …μπουνάτσα.Πρέπει να ξέρεις να τους κουμαντάρεις.Και οι ναυτικοί όταν σαλπάρουν ,σαλπάρουν μαζί και καυμοί τους…   

     

Πόλεις  με  «χαρακτήρα» στην Ελλάδα είναι μόνον δύο. Η Θεσσαλονίκη και ο Πειραιάς.Είναι πόλεις «πυκνής ιστορικής ύλης».Το οφείλουν  κύρια  στα  ιδιαίτερα  πληθυσμιακά τους χαρακτηριστικά. Η  πρώτη να εχει σαν καμάρι τη…μνήμη του Πόντου  και  η  άλλη  της προσφυγιάς ,της …Μικρασίας και της αυρας του Αιγιακού  Αρχιπέλαγους.Είναι

πολιτείες  που  σε  εμπνέουν .Δεν είναι …άξενες (αφιλόξενες).

Είναι πόλεις που «αγαπούν» -εκτιμούν τους πολίτες τους.

     Το χρώμα και οι ρυθμοί ζωής, ωστόσο , του Πειραιά εχουν ιδιαιτερότητα. Αυτή η πόλη  είναι …«εξεταστήριο». Σε  υποδέχεται  , σε  παρατηρεί  κι’ αν… έρθεις  στα μέτρα της ,σου κολλάει ταμπέλα συμβατότητας , σε αποδέχεται , σε αφομοιώνει. Από εκεί  και  πέρα  δεν είσαι ο προσωρινός, ο περαστικός , ο παρείσακτος,ο ξένος.Είσαι ο άνθρωπος της διπλανής πόρτας, ο… δικός τους άνθρωπος.

    
Εχει μια… γλύκα η ζωή στο λιμάνι ανεπανάληπτη. Η  πόλη σου συμπεριφέρεται  σαν μάνα. Χαίρεται στη χαρά σου,σε συμπονεί στις «ασχημες» ,σε βοηθά, σου  δίνει κουράγιο και  σε θέλει δυνατό ,εργατικό , αλληλλέγγυο , ακέραιο. Η  ίδια σε κάνει …καθαρό,περήφανο,με αυτοπεποίθηση.Είσαι «μπαταξής*», φιγουραντζής; Τέλος,την πάτησες.Αν δεν έχεις λόγο στον Πειραιά, δεν θ’ αντέξεις για πολύ. «Αποβάλλεσαι» και δεν ξαναπατάς.Εδωσες εξετάσεις και …απέτυχες.Τελείωσες .Εδώ δεν έχει μετεξεταστέους. Η περνάς τα «τέστ» και απολαμβάνεις το μεγαλείο του Λιμανιού  η εξαφανίζεσαι. Η ζωή εδώ δεν έχει ανωνυμία. Δεν είναι  Αθήνα με το «κάθε καρυδιάς καρύδι». Δεν είναι «χωνευτήρι» για τον καθένα.

      Οφείλεις  στον Πειραιά  να  είσαι  απλός , αξιοπρεπής ,κύριος.  Ειλικρινής, ντόμπρος,συνετός, προσηνής ,μεγαλόθυμος ,προσεκτικός και βέβαια…υποψιασμένος.

        Πρέπει να το «εμπαιδώσεις»: Ανήκεις σε  μια  μεγάλη γειτονιά , σε  μια  μεγάλη παρέα , με  ανθρώπους ανοιχτούς,  της βιοπάλης. Αρχοντανθρώπους,  υπερήφανους  και  σεμνούς. Η μπαμπεσιά  εδώ  πληρώνεται  ακριβά. «Πουλάς   παραμύθι» ; «Κλήρωσες στο… άρτιο» , που λέει κι’ ένας φίλος .

   Συμπέρασμα : Τον Πειραιά αν τον σεβαστείς μιά φορά,θα σε σεβαστεί  δύο.Αμα διανοηθείς  να κάνεις τον …καμπόσο, τα φτερά θα στα κόψουν. Κι’ άιντε ύστερα  να σέρνεσαι.Πέταξε ποτέ κανένας με κομμένα φτερά;

     Ο Πειραιάς είναι δυό…Πειραιάδες.Ο  δυτικός –το Λιμάνι,όπου τα «ρέλια», τ’ αμπάρια, τα «στόκολα» οι «μπουκαπόρτες»,οι «μπουλμέδες»,τα «παλάγκα» η «πλέμπα», και ο ανατολικός ,ο «σπασμένος» όπως τον λένε ειρωνικά και σκαμπρόζικα οι κάτοικοι των δυτικοσυνοικιών..

Ο δυτικός είναι του μόχθου, της δουλειάς ,της παραγωγής και ο ανατολικός των trendy , της  κατανάλωσης της ψυχαγωγίας και λίγο-πολύ της …τσάρκας…του σουλάτσου, της πασαρέλας. Οι λιμανίσιοι αποκαλούν κοροιδευτικά τους ανατολικούς ,τους καλοζωισμένους- (Πασαλιμάνι,Καστέλλα, Φρεαττύδα),«γύλους», «βουτυράδες», «σερμαγιοκόκομπους*»,«ψαλιδόκωλους*».

Στα ανατολικά υπάρχει το χρήμα,οι …Μπόσηδες, οι λουσάτοι, η αριστοκρατία ,το «μπακιόκο», ο… παράς,ο πλούτος.

Στα δυτικά,στο λιμάνι, άλλος κόσμος:Τα καμίνια , τα χυτήρια τα μηχανουργεία ,τα συνεργεία ,  η μουτζούρα,το κάρβουνο, η «ψαρόσκαλα» , τα «καρνάγια»,»το «ματσακόνι»,η φάμπρικα, ο ιδρώτας, η… βιοπάλη.

Αμα και κατέβεις στο καθ’ αυτό  λιμάνι, μπαίνεις στο …Πανεπιστήμιο.Κι’ αν είσαι …γάτος ,πάς κατευθείαν σε … «ντοκτορά»!!!

      Ενας κόσμος  μελισσοσμάρι, που… κοχλάζει-κινείται διαρκώς πέρα- δώθε γύρω απ’ το ντόκο ,τη θάλασσα, τα καράβια. Αν είσαι  , «αφελής», χαζοβιόλης, ανυποψίαστος …καθάρισες. Δίνεις το χέρι για χειραψία,το τραβάς και …λείπουν τρία δάκτυλα!.

     Μπροστά  σου  «όλα τα στοιχεία της φύσεως».Καπιστρωμένοι* αγαπητικοί, χαρτογιακάδες   κορτάκηδες ,τσακάλια  μυστήριοι «ανφάν  κατέ» τσαρλατάνοι, αποφάγια… μάγκες ,μελογλειφάτοι* λιμασμένοι,σκοροφαγωμένες αδελφές,κυρίες θανατηφόρες,ψευτομάγοι ,πουλασικλήδες *αποπλύματα χαμίνια, γαβριάδες*, κουτσαβάκια του… γλυκού νερού, κορδωμένοι  τσιριμπασήδες*, μπατίρια τσέτουλες*,αεριντζήδες  τάχα αδιάφοροι  που «πυρώνουν*» την καρέκλα τους και το… παίζουν ειδικοί «επί παντός επιστητού, ξεφτίλες αιματορουφήχτρες σαράφηδες*,σαπάκια τσουτσέκια*, αφράτες μπογιατισμένες μουζουρούδες* , γιάσπρες *σουρλουλούδες, κερχαναντζήδες*, φασαρίες-ντράβαλα-πλακώματα, γκόμενες* αδεσποτες κάθε είδους και εθνικότητας(το  συνάφι τις λέει… γκόμινες), σκορδόπιστες λεγάμενες, γόησσες , κρυφοπουτάνες, τέρτσοι*, μπασκίνια ,δερβίσια, πουστρόνια, «θείοι»- κολόμπες,  νταβαντζήδες , κλεφτρόνια που αρκεί και μόνο να «κοιτάξουν» μια  …κλειδαριά κι’ εκείνη …παραραδίνεται ,ανοίγει  μόνη της!, που σου λένε  γέλα, εσύ γελάς ,σου κλέβουν τη…μασέλα κι’ εσύ …γελάς ακόμα!, αηδονοκελαιδιστές* αλαφροχέρηδες κασσαδόροι*, σαμανταντζήδες τσαμπουκαλεμένοι λεμέδες*,πρόθυμοι αμπανίτες*, μπαρμπουντζήδες *τζογαδόροι,χασομέρηδες, παπαντζήδες, ματσωμένοι πάτρονες, ναυτοπράκτορες λαμόγια (σκάσε  500 ευρώ να σου βρώ μπάρκο), γλεντζέδες σκορποχέρηδες, πιτσικόμηδες*, λιμενοφύλακες στα άσπρα σαν παγωταντζήδες , τελωνειακοί που σπάνε στη μέση τη «ρέφα» με τους ναυτικούς, μακατάσηδες* ντόμπρα ντερβισόπαιδα, αλάνια, κυρίζια*, μουσαντένιοι*, φλώροι, ονειροπαρμένοι  ψευτοεπιστήμονες, ζαμανφουτίστες. Ατσαλάκωτοι φιρμάτοι*  σορολοπιντζήδες, φρικιά ρεμπεσκέδες του κερατά, γιαλαντζί μάγκες, άσωτοι μποέμ,αετονύχηδες  «γάτοι» κοντραμπαντζήδες (βασικό… σπόρ  στο λιμάνι), μαγαζάτορες  με κατεβασμένα  τα κεπέγκια* (το μαγαζί «κλειστόν»και μέσα να γίνεται το …έλα να δείς –προφύλαξη από   τα καρακόλια* κι’ οι τσιλιαδόροι κρυμμένοι στη γωνιά έτοιμοι για τη …«σφυρίχτρα*»). Κεραταριό, ενεκα το εξοχικόν  στην Αίγινα , τον Πόρο η το Αγκίστρι και η σύζυγος πήγε εκεί μόνη με τα παιδιά (τα θαλάσσια μπάνια είναι υγεία!!), οπότε ο σύζυγος έμφορτος με ψώνια και …καλούδια,  την επισκέπτεται έκάστον Σαββατοκύριακον ….ανελλιπώς για διαμονή διήμερον , ενώ τις υπόλοιπες μέρες της εβδομάδας οι ντόπιοι επιβήτορες – τα καμάκια - κάνουν… πανηγύρι ), (γι’ αυτό  τα καραβάκια για τα νησιά του Αργοσαρωνικού  τα έχουν βαφτίσει «κερα τοβάπορα»).Γυναίκες  ναυτικών από τη μια,  σκυθρωπές , θλιμένες , με το μαντήλι του απόχαιρετισμού στο ένα χέρι και από την άλλη χαρούμενες για τον σύζυγο που βρήκε δουλειά και … επιτέ λους μπαρκάρει και θα τον ξαναδούν  το λιγώτερο μετά από ένα 7άμηνο (τόσο διαρκεί  με το νόμο υποχρεωτικά  το ελάχιστο διά στημα μπαρκαρίσματος ).(Κάποιοι «κακοήθεις» λένε ότι δεν τις πειράζει και πολύ που θα απουσιάζουν οι σύζυγοι…Λέτε;).

  

  Το λιμάνι δεν είναι …εκκλησία.Το…περπατούν απλοί άνθρωποι νοικοκυραίοι , αλλά και ….μυρμηγκιά από κάθε καρυδιάς …καρύδι, όπως γαλίφηδες*, μοσχόμαγκες ,καραμάγκουλες, μπελαλήδες,ταρναριστά* τζιμάνια,μπαγιοκλήδες*,μαχαλόμαγκες σουλατσαδόροι, δήθεν , ψευδοπροφήτες και «θεούσες»που πουλούν κομποσκίνια ,εικονίτσες  και  φυλαχτά (Μετανοείτε,ερχεται η Δευτέρα παρουσία…),φακίρηδες γραφικοί μάγοι,ψευτοθεραπευτές βοτανολόγοι με… μαντζούνια «δια πάσαν νόσον , ρεμάλια βλογιοκομένοι ζήτουλες, πρεζόνια, ποδηλατάδες*, λοβιταδόροι*, πεντεφρήδες* αητοί δικολάβοι*(τι τον θές τον κύριο δικηγόρο,θα στο φτιάξω  εγώ «πιτς- φυτίλι» το «φυλλάδιο»-που να τρέχεις τώρα-σκάσε 200 ευρώ), ναυτικοί  θαλασσοδαρμένοι  χρόνια –κουρασμένοι –αποκαμωμένοι ,που βαρέθηκαν να ρωτούν και να ξαναρωτούν εδώ και μέρες για  σαλπάρισμα , πίνοντας και ξαναπίνοντας  καφέ μπροστά στο John bull η στον «Ερμή»,περιμένοντας για το τελευταίο μπάρκο και  ύστερα τη …ρουφιάνα ,τη σύνταξη  (για ν’ αράξουν επιτέλους) ,δικηγόροι, γιατροί- πολλοί γιατροί (οι περισσότεροι - δερματολόγοι - αφροδισιολόγοι , ένεκα τα «μπάρκα»  η «γυναικοπιάτσα» ,τα «σκουλαμέντα*»κ.α.).  Οπου ένας γεροντόμαγκας καθισμένος σε μια γωνιά ,αναπολεί, θυμάται τα παλιά και σιγομουρμουρίζει: «Σαν το μαρκούτσι τ’ αργιλέ,είναι η… γαμπίτσα  σου καλέ!»....      

 Διάχυτη είναι η άποψη στους περισσότερους πως αυτός περίπου είναι ο «γκρίζος» ο….«σκούρος»,ο περίεργος  Πειραιάς του λιμανιού. Τώρα, κάποιος θα ρωτήσει που είναι η πρωτοτυπία; Δεν υπάρχει πρωτοτυπία . Ετσι η σχεδόν έτσι είναι τα λιμάνια  σ’όλον τον κόσμο.Αγρια, μυστήρια,πονηρά,μα και  γλυκά αποκού μπια όπου απαγκιάζουν βασικά ανθρώπινα ένστικτα. «Στέρνα» με ψάρια πολύχρωμα ,πανέμορφα , αλλά και…πιράνχας..

     Ενας φίλος λέει:-Καλό είναι  το θαλασσινό νερό ,σε κάνει ανήσυχο ,μυστήριο,σου ξυπνά άλλα ένστικτα,όμως είναι…σκληρό, περίεργο, δεν κάνει για…αντιβίωση!...Κι’ έχει δίκιο…

    Εδώ όλοι περιμένουν απ’ τη θάλασσα και η θάλασσα τους ναυτικούς.

   Είναι παράξενες οι ιστορίες των λιμανιών .Γοητευτικές , αλλά και…μελαγχολικές μαζί.Και οι καυμοί τους σαν τη θάλασσα. Πρέπει να ξέρεις να τους …κουμαντάρεις!... Και οι ναυτικοί όταν σαλπάρουν,… σαλπάρουν μαζί και οι…καυμοί τους.

  Η πόλη δεν είναι όμως μόνο το λιμάνι. Το λιμάνι βέβαια θρέφει την πόλη η περίπου όλη την πόλη.Που στην πλειονότητά της έχει ασφαλώς και αξιοπρέπεια και γνωστικότητα και πολιτισμό και αθλητισμό (ο «Θρύλος» γαρ)και επιστημοσύνη και μάθηση και περηφάνεια ,και αξιοπρέπεια,ανεξάρτητα από κάθε ταξικότητα και έχειν .Με ανθρώπους ..ίσιους , φερέγγυους,σοβαρούς . Που τους ενδιαφέρει «ποιός είσαι» και όχι «πόσα έχεις».

 (Τα γράφουμε παραπάνω.).

        Ο Πειραιάς έχει δική του κοινωνική εθιμικότητα ,δικό του κώδικα. Εχει και τα καλά του, τα ωραία ,του «κύκλου της ζωής»: Κάτι  κορίτσια μέγκλα, αγαπησιάρικα, όλο γλύκα , μελένια, ευλογία θεού,  ξηγημένα…καρυάτιδες!...

    Αν μάλιστα είναι κι’ απ’ την Αμφιάλη με φρύδι …γαιτάνι και μάτια βελουδένια , άστα , να μη λέμε και πολλά !...Κάτι ξέρου με…κι΄έχουμε πάθει!...

  Μυθική ,παροιμιώδης είναι η αγάπη που με τα τραγούδια τους θεματολογικά αγκάλιασαν  και ύμνησαν  την Πειραιωτισσα οι ρεμπέτες δημιουργοί.Αμέτρητα τραγούδια,θρύλοι,ανεπανάληπτα.

  Εγραψαν λοιπόν σχετικά και τραγούδησαν γι’ αυτήν οι:

Δ.Γκόγκος-Μπαγιαντέρας : «Χαντζηκυριάκειο», «Ξαβεριώτισσα», «Πειραιωτοπούλα», «Η μικρή απ’το Πασαλιμάνι» και βέβαια την περίφημη «Ομορφη Πειραιώτισσα» σε μουσική του Κ.Καπλάνη.

  Γιάννης Παπαιωάννου: «Η Φαληριώτισσα», «Πειραιώτισσα» σε στίχους Κ.Μάνεση, «Ωραία Πειραιώτισσα»(Απ’ την ώρα στο λιμάνι που σε μπάνισα την καρδούλα μου για σένα την αφάνισα. Πειραιώτισσα το έχεις μεσ’ στο αίμα σου,να τρελλαίνονται  οι άνδρες μ’ ένα βλέμμα σου…).

     
Μάρκος Βαμβακάρης: «Αλάνα Πειραιώτισσα»(Σε αγαπώ τσαχπίνα μου γιατί είσαι απ’ τον Περαία…), «Τρελλή μου Πειραιώτισσα» (Φωτιά μεγάλη μ’άναψες και καίγομαι ολοένα ,γιατι έχω Πειραιώτισσα μαύρο καυμό για σένα…).

Στέλιος Κηρομύτης: «Στου Βάβουλα τη Γούβα» (Μέσ’ στου Βάβουλα τη Γούβα εχω ψήσει μια μικρούλα και μου λέει πως μ’ αγαπάει κι’ όλο παντρειά ζητάει…).

  
Βασίλης Τσιτσάνης-Ν.Μάθεσης «Σε διώξαν απ΄την Κοκκινιά»(Σε διώξαν απ’ την Κοκκινιά για το’ χες παρακάνει και στο Χαντζηκυριάκειο τους έχεις πιά τρελλάνει.Εδώ θα κάτσεις φρόνιμα τ’ ακούς ξεμυαλισμένη, γιατί αν ήρθες για μαλλί ,άμυαλη, θα φύγεις κουρεμμένη…).(1950).

Βασίλης  Τσιτσάνης-Στράτος Παγιουμντζής: «Μια νύχτα στο Πασαλιμάνι». (…Μια νύχτα κάτω στο Πασαλιμάνι, μια νόστιμη Σμυρνιά,μικρούλα που σε ντέρτι μού’χει βάλει και πόνο στην καρδιά…).(1938).

 Μανώλης Χυσαφάκης: «Πειραιώτισσα τσαχπίνα»(Με τον Γ.Κάβουρα)(1939) 

Απόστολος Χαντζηχρήστος-Μακαρόνας : «Γιατί σκληρή και άπονη» η «Κοκκινιώτισσα».(Πολύς καιρός επέρασε πό’χεις να μου μιλήσεις, γλυκειά μου Κοκκινιώτισσα να με παρηγορήσεις…).(1938). 

Τούντας –Σωφρονίου: «Πασαλιμανιώτισσα»(…Βρε Πασαλιμανιώτισσα τσαχπίνα χωντοχήρα…).(1938). Πάνος Πετσάς:«Το γυναικομάνι» η «Κάτω στο Πασαλιμάνι».(Στελλάκης- Ι.Γεωργακοπούλου).(1947).(…Το βραδυ σαν πυκνώσει την πιο καλή ωρίτσα παίρνουνε τον κατήφορο τα όμορφα κορρίτσια.Ε,ρε τι γυναικομάνι κάτω στο Πασαλιμάνι).(1947).

  Οι Πειραιωτοπούλες είναι γυναίκες άλλη «φτιάξη». Αλλιώς μιλούν,αλλιώς περπατούν , αλλιώς φέρονται ,αλλιώς αγαπούν κι’ αλλιώς σέβονται. Δεν χαμπαριάζουν .Από την πρώτη θα σου δώσουν… στίγμα.Ποιές είναι,τι θέλουν, τι γουστάρουν, πως σε θέλουν να περηφανεύονται για σένα .Ξέρουν-έχουν μάθει απ’ τη μάνα, τον πατέρα και τα’ αδέρφια(όλα τα διδάσκει το σπίτι) πως το δρομολόγιο της ζωής το καθορίζει η αξιοπρέπεια . Και πως το σοβαρότερο ατόπημα –στίγμα στην κοινωνία της πόλης είναι  η προσβολή της οικογένειας.

    
Είναι βέβαια γυναίκες -θηλυκά, κοκέτες - φιλάρεσκες, φιλότιμες και επιζητούν την αναγνώριση. Την Πειραιώτισσα δεν είναι πως θα την «ψήσεις» , είναι πως θα την «κρατήσεις». Πρέπει να κρατάς καλά τα «γκέμια»,αλλιώς το άλογο θα σε…ρίξει. Κι’ ύστερα θα κάθεσαι σαν… χάνος και θ’αγναντεύεις τον… προλιμένα,μετρώντας τα καράβια που μπαινοβγαίνουν στο λιμάνι.Ηθελες  να. ..γαμπρίσεις ;Κάτσε τώρα απελπισμένος, ερωτοχτυπημένος  και, ..φάε την τουλούμπα*.

 Στον Πειραιά να’σαι λιγόλογος. «Αγόραζε» και μην «πουλάς». Μην λές πολλά .Μήν κάνεις τον έξυπνο.Καλλίτερα ν’ ακούς και να μην μιλάς. Εδω υπάρχει ο άγραφος νόμος: Οποιος λέει πολλά ,είναι …για λίγα.

Στις συναλλαγές και συναναστροφές σου  θέλει καλή πίστη και σοβαρότητα ,στα προσωπικά σου , ακόμα περισσότερο,προσοχή,ειλικρίνεια-ίσιες εξηγήσεις.Αλλιώς, τράβα στη «Στάνη*» για …ρυζόγαλο.

Όχι ..θεωρίες,χαβαλέ,κουνήματα, τσιριμόνιες,ρεβεράντζες , λακριντί και πίτσι –πίτσι. Οσο για τα …ερωτικά,μην είσαι του …συρμού,για χάχανα,ερωτοθεωρίες,ερωτοσκαλίσματα και κουβέντες του αέρα.Πρέπει να ξέρρεις που …πατάς.

    Πως, που, πότε, με ποιάν θα «μπλέξεις».Κι’ αν αρχίσεις το παραμύθιασμα, καλλίτερα βάλτο στα πόδια, φύγε. Εδώ δεν έχει… μαγκιά,τρίπλες και… δεν βαριέσαι. Κινδυνεύεις να βρεθείς πρό σωπο με πρόσωπο με τίποτα μόρτες ,ντερέκια* Μανιάτες η Κρητικούς (τα περισσότερα επώνυμα εχουνν καταλήξεις σε -άκος η –άκης,),που δουλεύουν 12άωρο στα  μηχανουργεία τη λαμαρίνα, στην Καρβουνόσκαλα και στην … «επισκευαστική» κι’ εχουν κάτι χέρια πεχλιβάνικα, τσατάλια* και ψάξε λέξεις να …αποκαταστήσεις την « τιμή» του κοριτσιού.Θα σε ψάξουν , θα σε κυνηγήσουν , θα σε βρούν …Εχουν… μοιρογνωμόνιο. Και τότε θα σεν ρωτήσουν:-Είστε ο Κος τάδε; -Μάλιστα αυτός είμαι.- Περάστε στο στενό για …φάπες και τα… υπόλοιπα… Και,  στην ..καλλίτερη, η θα  γίνεις …καραράπης   απ’ το ξύλο (το λιγώτερο),οπότε όταν μετά από κανένα μήνα βγείς σακατεμένος και …λειψός από το Τζάννειο η θα ψάχνεις παλιές φωτογραφίες να δείς πως ήσουνα  η θα πείς:- Μαλιστα , ξέρετε,εγώ… έχω καλό σκοπό κι’ εγώ την κόρη σας, την  αδελφή σας ,την έχω κορώνα στο κεφάλι μου κ.λ.π.

     Κι’ αν παρ’ όλα αυτά είσαι τυχερός και «τη στρίψεις» και …γλιτώσεις ,κόψε δρόμο ,τράβα στην Αγιά Τριάδα κι αναψε ένα κερί ίσα με το μπόι σου.Υστερα …βάλε μπρός,περπάτα ίσια, πάρε των ομματιών σου και μην κοιτάξεις πίσω .Εξαφανίσου. Εχεις ακούσει ποτέ τη φράση: «Αυτός το κρατάει Μανιάτικο;». Γι’ αυτό σου λέω ,εδώ χρειάζονται εξηγήσεις,  πάντα.

   Και μην ξεχάσεις: Ναι, ο Πειραιάς εχει και κορίτσια ντόμπρα, μαριόλικα*. Κι’ αν πάρεις καμμιά καψούρα κι’ εχεις… φρένα σπασμένα, προχώρα .Οτι και να συμβεί θα περάσεις καλά. Εκτός αν είσαι σελέμης*,στη λοβιτούρα*.Οπότε η κυρία σου θα σε κάνει… σκούπα,θα σε διώξει και θα σου πεί: Η τα…φέρνεις και γελάμε μαζί η δεν τα φέρνεις και …κλαίς μονάχος σου.

   Τώρα , για τον Πειραιώτη,τον άνδρα ,τα λέει όλα με πέ ντε λέξεις ο Χαριτόπουλος: «Όλα μπορείς να τα δείς και να τα κάνεις στον Πειραιά, όλα εκτός από ένα ,να κάνεις τον ζόρικο».

Γι΄αυτό να είσαι απλός .Να κοιτάς μπροστά. Μην παριστάνεις το…. περισκόπιο σε υποβρύχιο!...Κι’ αν έχεις μέσα σου ζήτημα , θέμα -πρόβλημα ,αν «καίγεσαι» ,στρίψε ,«τράβα» δυό τσίπουρα στου Τσαγγουρή   η στου Αρτέμη και πάρε δρόμο ίσια για το σπίτι. Να ησυχάσεις. Μην ταλαιπωρείσαι, μην παιδεύεσαι, μην …καβουρδίζεις το μυαλό σου.

Ο Πειραιάς έχει κι’ ανθρώπους που εκτιμούν και σέβονται, που λένε την καλημέρα …ολόκληρη κι’ όχι δαγκωτή.Που απ’ το ξημέρωμα ως το δείλι παλεύουν τη ζωή και κοιτούν το σπίτι και την οικογένειά τους,πασχίζοντας να …τα βγάλουν πέρα. Στον Πειραιά αμα σε πάρουν χαμπάρι πως είσαι «αραχτός», σε σιχαίνονται και σε βγάζουν στη…μπερλίνα*,θα σε «φτύσουν» κι’ άμα δεν ξέρεις να …κολυμπάς, πνίγηκες.Το ψωμί που τρώς πρέπει να …φτύσεις αίμα να το βγάλεις.Για να σε εκτιμήσουν, να σε σεβαστούν.Εδώ η φτώχεια είναι… τιμή,αρκεί να « το πα λεύεις» κι΄ο,τι σου φέρουν τα…μπράτσα και η …μοίρα σου.

Αλλιώτικα ,«θα γονατίσεις από την πείνα , «στεγνός*» σαν …ντολμαδόφυλο.Θα σε βλέπουνε οι…μύγες και θα φεύγουν να μην πάθουν …μόλυνση.Αντί για φαί ,θα καταπίνεις και θα…χωνεύεις το σάλιο σου».(Ετσι θά’λεγε ο μπάρμπα Νίκος οΤσιφόρος).

Παρ’ όλα αυτά υπάρχει και η άλλη πλευρά: Εχει εδώ και κάτι παλληκάρια δυό μέτρα που σου λένε καλημέρα  πρόσχαρα, κοκκινίζουν και σκύβουν το κεφάλι από σεβασμό. Αυτός είναι ο άλλος Πειραιάς ,ο περισσότερος,ο γνήσιος,ο …ησυχος, ο αυθεντικός ,ο γνωστικός,του φιλότιμου,της αλληλλεγγύης, του αλτρουισμού,της καλοπιστίας, της νοικοκυροσύνης,της εργατικότητας και της αξιοπρέπειας.

Οχι μονάχα της Τρούμπας,του Ξαβερίου, του Μανίνα και του Γιαχνί Σοκάκι*.

        Ο Πειραιάς μοχθεί .Ομως και γλεντάει. Μια πόλη όλο παρέες. Αυτοσχέδιες μουσικές παρέεες. Από την Φρεαττύδα, ως τον Αη-Νικόλα στο Κερατσίνι,απ’ την Αγιά –Σοφιά  ,τα Μανιάτικα ,την Κοκκινιά ως την Αμφιάλη κι’ από εκεί στην Καλλίπολη, το Χαντζηκυριάκειο  και το Πασαλιμάνι. Κουτούκια, αυλές -ναι ακόμα αυλές– στη Δραπετσώνα  γεμάτες ανθρώπους που μόλις  βραδυάσει  «περιφρονούν»   την  κούραση  της  ημέρας «ξορκίζουν»  το …κακό ,«υμνούν»  την  ωραία   Πειραιώτισσα, «κοροιδεύουν»  την καθημερινότητα και «καθαγιάζουν» το ποτό. Την πατρίδα  του, τον Πειραιά  τιμά  με τον δικό του τρόπο ο  Μιχάλης  Γενίτσαρης, γράφοντας και μελοποιώντας  στις  3-7-54 το τραγούδι «Γειά σου Περαία μου». (Καζαντζίδης–Κλει δωνάρης).

« Πολλά τραγούδια έγραψαν , Περαία μου γιά σένα,

   γράφω κι’ εγώ στη σούρα μου , με τη σειρά μου ένα.

                                            #

   Γειά σου Περαία αθάνατε , της εργατιάς κολόνα,

   Πασαλιμάνι,Κοκκινιά, Ταμπούρια,Δραπετσώνα.

                                           #

   Κούπες κρασί αμέτρητες στην Τρούμπα θα ρουφήξω

   και στο Χαντχηκυριάκειο ,στουπί θα καταλήξω.

                                          #

   Γειά σου Περαία αθάνατε ,απόψε κάνω γιούργια,

   στη Ζέα ,στα Λιπάσματα και στα γνωστά Ταμπούρια.

                                          #

   Γειά σου Περαία ,αθάνατε, χιλιοτραγουδισμένε,

   κάνεις καρδιές να χαίρονται ,κάνεις καρδιές να κλαίνε.

                                          #

   Χαρές και πίκρες μας κερνάς ,ανάμιχτες-χαρμάνι,

   το καλώς ήρθες  κι’ έχε γειά που λένε στο λιμάνι».

     Ανθρωποι  απλοί  που « τραβούν  πολύ  κουπί  στη  γαλέρα της ζωής τους»,κατά πως έλεγε και ο αλησμόνητος  Θανάσης Βέγγος, Φαληριώτης, βέρρος  Πειραιώτης ο ίδιος.

      Μπολιασμένοι  οι Πειραιώτες  με την Σμυρνέικη και νησιώτικη  εθιμικότητα ,ως τα σήμερα, το γλεντούν αδιάκοπα.

      Φωνόγραφοι, κιθάρες ,ούτια ,μπουζούκια,τζουράδες ,μπαγλαμάδες ,υπηρέτες  του  Απόλλωνα και  του Διόνυσου , σε ένα μυστήριο «χαβά»,ατελείωτο, μέχρι το χάραμα. Βέβαια με  κρασοκατανύξεις. Τελευταία  το …γύρισαν και  στην ημερήσια διασκέδαση-όπως λέμε αυγά ημέρας-απ’ τις   11  το πρωί , ως τις 7 το βράδυ , συνέχεια. Μουσικό σεργιάνι  απερίγραπτο, ατελείωτο!..

       Εχεις , φίλε  «πατήσει» ποτέ  στου Αρτέμη ,στην κεντρική Αγορά  του Πειραιά με τους πολίτικους φίνους μεζέδες  και τα 20 είδη τσίπουρου και ούζου απ’ όλα τα μέρη της Ελλάδας; Μύρισες λακέρδα,σουντζούκι και γλυκάνισο; Εχεις γλεντήσει με τζουράδες στην Παλαμηδίου , στην Οσία Ξένη,στου Μέμου, στην Κοκκινιά; Εφαγες τη βροχή και το κρύο της…αρκούδας, περιμένοντας –στημένος με τις ώρες για το «πρόσωπο» εξω απ’ του Κεράνη η του Παπαστράτου; 

 Κατέβηκες μεσάνυχτα  Καρπάθου η Σερφιώτου,στα βράχια της Πειραικής η του Αη Νικόλα στη Χαραυγή (εκεί να δείς…λιτανείες!), στην Καρβουνόσκαλα,στην Αμφιάλη ,τα Ταμπούρια ; Περπάτησες  ποτέ  άνοιξη  στην πλατεία  Αλεξάνδρας,  στο Πασαλιμάνι, στον όρμο του Φώ (Βοτσαλάκια)  με το… ταίρι σου και δίπλα ν’ ακούς  απ’ το ταβερνάκι τη  «Φαληριώτισσα»  του  μπάρμπα  Γιάννη του Παπαιωάννου («Σουρωμένος θα’ ρθω πάλι στην παλιά  σου γειτονιά»…) η  το «Χαντζηκυράκειο»  του Μπαγαντέρα («Αποβραδίς ξεκίνησα μ’ έναν καλό μου φίλο  για το Χαντζηκυριάκειο και για τον  Αγιο Νείλο , πού ‘χει  ρετσίνα  δροσερή και  όμορφα  κορίτσια , εχει και μια μελαχροινή με …νάζια και καπρίτσια…»);

       Κάθεσαι στο Φάληρο για  κρασί, σ’ αγκαλιάζει η …άχνα το ξημέρωμα  και μέσα απ’ τη θαλασσινή  ομίχλη ,δίπλα απ΄την…περιβόητη «Σπηλιά του Παρασκευά» ,ξεπροβάλλει ο Μάρκος, ο Αρτέμης, ο Μπάτης ,ο Στράτος ο Παγιουμιτζής για παρέα.Και σκέφτεσαι, εμπνέεσαι, φχαριστιέσαι.«Στο  Φάληρο που πλένεσαι  ,περιστεράκι γένεσαι…».(Αθάνατε Μάρκο)!

       Τι άλλο θέλεις δηλαδή να τα πείς και να τα γράψεις; Τι άλλο να σου προσφέρει  ενας τόπος, μια πόλη; Το Porto Leone, αυτή η… βασανισμένη,η ευλογημένη , η τίμια πόλη , σε σφιχταγκαλιάζει τόσο , που  απ’ την πολλή αγάπη κινδυνεύεις να σε…πνίξει;  Όμως  εδώ  είναι  η …«μαγκιά». Είσαι στο μέτρο; Το τηρείς; Κέρδισες !.

(Σημ: Το γλωσσάρι-οι λέξεις είναι αυτούσιες όπως τις λένε

           οι λιμανίσιοι στον Πειραιά:).

Καπιστρωμένος=Καπίστρι(το χαλινάρι στα ζώα) μεταφορικά

η γραβάτα.Μελογλειφάτος= Ο φετιχιστής,ο ηδονοβλεψίας ,

ο εφαψίας, ο …κολλητιρντζής).Γαβριάδες=Αδέσποτοι πι

τσιρικάδες ,αλητάκια(Από τη γαλλική λέξη cavroche=ο πιτσι

ρικάς στους Αθλιους του Β.Ουγκώ).Τσέτουλες=Τρακαδόροι,

κατ’… επαγγέλμα οφειλέτες.Τσουτσέκια=Παλιάνθρωποι,απα

ξιωμένοι που δεν χαίρουν καμιάς εκτίμησης(από την τουρκική

λέξη cucec).Μουζουρού=μελαχροινή.Γιάσπρη=ξανθιά βαμένη.

Λεμέδες =γλοιώδεις τυχάρπαστοι.Μπαρμπουτζή

δες=ζαροπαίχτες.Ρέφα=Χρηματικό ποσόν από αθέμιτη συναλ

λαγή (χαρτοπαιξία,λαθρεμπόριο ,παρανομίες κ.λ.π.).Πιτσικό

μης=Τυχοδιώκτης,αεριντζής,ύπουλος.Μπακατάσης=Ο φίλος,ο

φερέγγυος,ο έμπιστος.Κυρίζι=Ο εξυπνάκιας,το κορόιδο(από το

τούρκικο gheriz).Μουσαντένιος=Ψεύτικος,κακή απομίμηση .

Φιρμάτος = Ο ντυμένος με ρούχα… σινιέ  στην πένα.Κεπέγκια=

Ρολλά εισόδου μαγαζιών συνήθως από κυμματοειδή λαμαρίνα.

Ταρναριστός =Κουνάμενος,συνάμενος φιγουραντζής.Μπακιο

κλής=Αυτός που εχει το «μπαγιόκο» το χρήμα,ο κονομημένος.

Ποδηλατάς η Ποδήλατο= Το «βαποράκι» ,ο μικροδιακινητής

χασισιού.Πετεφρής =Ο ξερόλας που συνεχώς ελίσσεται,ο …σαλτιμπάγκος.

Δικολάβος= Ο ασπούδαχτος «Δικηγόρος»

ο διαμεσολαβητής .Τρώω την τουλούπα=Είμαι πολύ απελπισ

μένος που έφαγα «χυλόπιττα».Ντερέκι=  Ο σωματώδης ,ο πολύ

χειροδύναμος ψηλός άνδρας(από το τούρκικο direk= Δοκός ,

στύλος).Μαριόλικα=Τσαχπίνικα,παιχνιδιάρικα, ναζιάρικα, κα-

πριτσιόζικα.Σελέμης =Αυτός που δεν δούλεψε ποτέ και τα περι

μένει απ’τον…ουρανό,ετοιμα.Γαλίφης=Κόλακας,παραμυθαντζής

πονηρός ψιλορουφιάνος  (Από το ιταλικό gaglioffo).Σφυρίχτρα=

Ειδοποίηση από τσιλιαδόρο για προφύλαξη από την Αστυνομία.

Καρακόλι=Ο αστυνομικός,ο «μπάτσος»της… παρακολούθησης.

Λοβιτούρα=Απάτη ,απατεωνιά ,με στόχο την άνομη  κερδοσκοπία .

 (Ρουμάνικη έκφραση που σημαίνει κτύπημα ,κόλπο, μπάλα).Τσα

τάλια=Λέξη σαρακατσαναίικη που κατά κυριολεξία σημαίνει τσι

γκέλια. Παραβολικά χρησιμοποιείται και αλλού(έγιναν τα νεύρα

μου τσατάλια=εκνευρίστηκα , τσαντίστηκα).Κερχανάς=Το μπορντέλο.

Αμπανιά*=Η σπιουνιά, η ρουφιανιά.Σερμαγιόκομπος= Ο ψιλοτσιγγού

νης ,που έχει κάνει οικονομικό κουμάντο ,αποταμίευση ,που έχει

χρήματα στην άκρη…«καβάντζα» ,όπως λένε και στην πιάτσα.Τσιρί-

μπασης= ο άτυπος «αρχηγός» ομάδας παρανόμων.Στεγνός=ο άφρα

γκος.Βγαίνω στην μπερλίνα=είμαι δακτυλοδεικτούμενος.Πυρώνω την

καρέκλα=είμαι τεμπελχανάς. Αηδόνι=διαρηκτικό εργαλείο ,αλλά και

τρόπος διάρρηξης.Σαράφης=ο ενεχυροδανειστής,ο αργυραμοιβός.

Πουλασικλής: Αυτός που εκνευρισμένος ψάχνεται για καυγά.Γιαχνί

Σοκάκι:Η ευρύτερη περιοχή της Τρούμπας, προς τον Αγιο Νικόλαο.

Ονομάστηκε έτσι από τις μυρωδιές των « τσιγαριστών» και μαγειρεμέ

νων φαγητών που παρασκεύαζαν πολλά εκεί μικρά μαγαζιά. Στάνη:

Περίφημο γαλακτοζαχαροπλαστείο στην πλατεία Δημοτικού Θεάτρου

που υπάρχει και λειτουργεί ως τα σήμερα.Κασσαδόρος=διαρρήκτης.

Τέρτσος=χαμένος.Ψαλιδόκωλος: Λέγεται στην πιάτσα αυτός που φο

ράει  ακριβά ιδιότροπα ρούχα και συνήθως «φράκο» που ,σαν ρούχο,

στην πίσω πλευρά καταλήγει σε δύο μύτες σαν ψαλίδι.Βλάμης:Σταυ

 ραδερφός,γενναίος ,ο μπεσαλής,αλλά και ο καλός, ο …ξηγημένος  εραστής.