Με πρόσχημα τη χωροταξία, παραδίδεται στα μεγάλα ιδιωτικά συμφέροντα η Στερεά Ελλάδα

(ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΤΗ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ για την αναθεώρηση του Πλαισίου Χωροταξικού σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης της περιφέρειας Στερεάς)

Προς : 1. όπως πίνακας αποδεκτών

           2. ΜΜΕ Στερεάς Ελλάδας

Η αναθεώρηση του περιφερειακού χωροταξικού της Στερεάς Ελλάδας, επιχειρεί να περιβάλλει με το μανδύα του κρατικού /δημόσιου σχεδιασμού την νομιμοποίηση επιχειρηματικών επιλογών μεγάλων ομίλων που επιβάλλουν ολοένα και πιο απροκάλυπτα τα συμφέροντά τους μέσω των πολιτικών εκπροσώπων  τους στην Περιφέρεια, την χώρα και την Ευρώπη.  Σε μια περιφέρεια όπως η Στερεά Ελλάδα από την οποία μεταφέρονται πόροι (νερό, ενέργεια) κυρίως προς το λεκανοπέδιο και της  αποδίδονται ανεπιθύμητες δραστηριότητες  (ρυπογόνες βιομηχανίες), επιβάλλεται η ένταση των συγκρούσεων που ήδη δημιουργούν τεράστια προβλήματα στην απασχόληση, την οικονομία  και το περιβάλλον.

Συνοπτικά:

-     Απόλυτη προτεραιότητα δίνεται στη συγκέντρωση των δημόσιων χρηματοδοτήσεων για την προώθηση μέρους των διευρωπαικών μεταφορικών δικτύων που εξυπηρετούν τη διαμπερή κίνηση και όχι τη σύνδεση των πόλεων και των περιοχών της Στερεάς.  Ολόκληρη η Στερεά αντιμετωπίζεται στην πραγματικότητα ως «διάδρομος» εξυπηρέτησης μεταφορών.

-     Αντίθετα για το διατροφικό τομέα προτείνεται η προσέλκυση «ιδιωτικών επενδύσεων» αντί για δημόσια έργα που θα εξασφάλιζαν εξοικονόμηση νερού/ενέργειας και θα μείωναν το κόστος παραγωγής. Έτσι αντί να διευκολυνθούν οι μικρομεσαίοι καλλιεργητές να παραμείνουν αγρότες, ομολογείται η παράδοση του αγροτικού τομέα σε εταιρείες.  Ομοίως ιδιωτικές επενδύσεις αναζητούνται για τον ιαματικό και πολιτιστικό τουρισμό, την ενέργεια, τις εξορύξεις, τις μεταφορές

-      Αντίστοιχα «δυσκολία» διαπιστώνεται στη χρηματοδότηση υποδομών δημοσίου οφέλους για την οικιστική ανάπτυξη και την ποιότητα ζωής λόγω των κατευθύνσεων της Ε.Ε.

-     Έμφαση αποδίδεται στις μεγάλες βιομηχανίες και στην μεταλλουργία, χωρίς δεσμεύσεις για οργανωμένες βιομηχανικές περιοχές και περιβαλλοντική προστασία. Υιοθετείται η προώθηση επιχειρηματικών επιλογών μεγάλων ομίλων όπως στην περίπτωση των ιδιωτικών ΒΙΠΕ στη Θίσβη (Κορινθιακός) και στη Β. Εύβοια. Επισφραγίζονται οι επιχειρηματικές επιλογές που επέλεξαν την Βοιωτία, την Ν. Εύβοια και άλλες περιοχές της Στερεάς για την εγκατάσταση κάθε είδους ενεργειακών εγκαταστάσεων.

Οι παραπάνω επιλογές εντείνουν την συγκέντρωση και την μεταφορά των  πόρων εκτός της περιφέρειας. Δημιουργούν αρνητικές συνθήκες για τα εισοδήματα του πληθυσμού και αποθαρρύνουν την εγκατάσταση νέων κατοίκων που λόγω της οικονομικής κρίσης εξετάζουν τις δυνατότητες  να εγκαταλείψουν τα μεγάλα αστικά κέντρα.

Και επειδή παρά το «φτιασίδωμα», υπάρχει ο κίνδυνος οι ιθαγενείς να αντιδράσουν, το ΥΠΕΚΑ εκπονεί κεντρικά τα σχέδια επιφυλάσσοντας τον ανώδυνο ρόλο της γνωμοδότησης για  τις περιφερειακές αρχές, αποδεικνύοντας για μια ακόμη φορά ότι ο ρόλος που τους επεφύλαξε ο Καλλικράτης ήταν αυτός των εκτελεστικών οργάνων.

Αναλυτικά το Αυτοδιοικητικό Κίνημα Περιφέρειας Στερεάς καταθέτει :

Συμβολή στη διαβούλευση της Α φάσης της μελέτης με τίτλο «Αξιολόγηση, αναθεώρηση και ειδίκευση του Περιφερειακού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης»

Η περίπτωση της Στερεάς Ελλάδας προσφέρεται ως ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αξιοποίησης της κρίσης από μεγάλους ομίλους που εδώ και χρόνια έχουν επιβάλλει μια άνευ όρων εκμετάλλευση με την αμέριστη βοήθεια της κεντρικής και της τοπικής διοίκησης. Η άτυπη βιομηχανική ζώνη Σχηματάρι– Οινόφυτα- Χαλκίδα- Θήβα (περιοχή Ασωπού) με περίπου 1000 μονάδες, ισχυροί βιομηχανικοί πόλοι όπως το Αλουμίνιο της Ελλάδας, η ΛΑΡΚΟ, η ΒΙΟΧΑΛΚΟ και η ιδιωτική Βιομηχανική περιοχή στη Θίσβη Βοιωτίας, οι μεταλλευτικές εταιρείες στη Φωκίδα και στην Εύβοια, εξυπηρετούνται εδώ και χρόνια με κάθε είδους διευκολύνσεις, δημόσια έργα, σκανδαλώδεις ρυθμίσεις και φυσικά με ανοχή στην ρύπανση και την υποβάθμιση. Ακόμη και ο χωροταξικός σχεδιασμός – το εργαλείο που θεωρητικά διαθέτει η Πολιτεία για να σχεδιάζει με όρους κοινωνικής ωφέλειας - ολοένα και πιο απροκάλυπτα νομιμοποιεί και επικυρώνει προειλημμένες επιχειρηματικές αποφάσεις. Μετά τα ειδικά χωροταξικά των «Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας», του τουρισμού, της βιομηχανίας, των υδατοκαλλιεργειών, τώρα είναι η σειρά των περιφερειακών χωροταξικών να εναρμονισθούν με την κυρίαρχη πολιτική. Στην πραγματικότητα  οι αναθεωρήσεις των περιφερειακών χωροταξικών σχεδίων που έχουν αναλάβει:

-      να εναρμονίσουν τους προγενέστερους σχεδιασμούς με τις τρέχουσες ανάγκες όπως αποτυπώθηκαν στα τομεακά σχέδια που εκπονήθηκαν για την εξυπηρέτηση των «επενδυτών»

-      να νομιμοποιήσουν επιλογές που ήδη έγιναν

-      να κατευθύνουν στοχευμένα τις χρηματοδοτήσεις δημόσιων και ιδιωτικών έργων μέσω κοινοτικών κονδυλίων και αναπτυξιακών προγραμμάτων

και να περιβάλλουν με επιστημονική εγκυρότητα και κοινωνική αποδοχή την νέα αντίληψη για την «ανάπτυξη» που είναι ακριβώς όπως και η παλιά αλλά με λιγότερες προφάσεις και περιστροφές.

1.          Κριτική ως προς τις διαπιστώσεις

1.1.     Η μελέτη διαπιστώνει την θετική επίδραση του Καλλικράτη ως προς την «ενίσχυση της ενδοπεριφερειακής συνοχής» και τη «θετική αναδιοργάνωση  της  τοπικής αυτοδιοίκησης με τη δημιουργία των νέων καλλικρατικών δήμων και την  προώθηση  ενοτήτων συνεργασίας πόλης-υπαίθρου και διευκόλυνση των δικτύων πόλεων» (τεύχος 5, σελ. 5 και σελ. 52).  Η πραγματικότητα είναι στον αντίποδα των πιο πάνω διαπιστώσεων. Η προχειρότητα στον σχεδιασμό του Καλλικράτη,  η σύγχυση αρμοδιοτήτων  και οι δραματικές περικοπές των πόρων είχαν ως αποτέλεσμα την υποβάθμιση της λειτουργίας της αυτοδιοίκησης και την αύξηση της ταλαιπωρίας των πολιτών οι οποίοι αναγκάζονται να απευθύνονται ακόμη και στην αποκεντρωμένη διοίκηση (Λάρισα) για υπηρεσίες που παλιά παρέχονταν σε επίπεδο νομού.   Παράλληλα:

-        η συγκέντρωση όλων των εξουσιών σε αρχές πιο απομακρυσμένες από τους πολίτες,

-       η διοικητική υποβάθμιση των παλαιών καλλικρατικών δήμων,

-       η ελάττωση των κοινωνικών εξυπηρετήσεων (υποβάθμιση πρωτοβάθμιας υγείας και πρόληψης, υποστήριξης ηλικιωμένων, συγχώνευση σχολείων κλπ),

συνέτειναν στην απερήμωση των χωριών και της υπαίθρου και τη συγκέντρωση του πληθυσμού σε πόλεις χωρίς τις αναγκαίες υποδομές, κοινωφελείς  χώρους και υπηρεσίες καθώς  και στους περιαστικούς  εκτός σχεδίου χώρους.  Τέλος η διασύνδεση ανάμεσα στις πόλεις της περιφέρειας αφορά μόνο την διασύνδεση κάθε πόλης με την έδρα της περιφέρειας Λαμία, διασύνδεση που γίνεται μετ’ εμποδίων λόγω  α. της υποβάθμισης των σιδηροδρομικών μεταφορών β. του κακού οδικού δικτύου.

Ως καθοριστικοί παράγοντες ανάπτυξης ορίζονται επιλογές όπως η μεταλλουργία (εξορύξεις, μεγάλες βιομηχανίες), η ενέργεια (εργοστάσια ηλεκτροπαραγωγής και ΑΠΕ), η βιομηχανία, το εθνικό δίκτυο μεταφορών, οι υδατοκαλλιέργειες. Πρόκειται για δραστηριότητες που συγκεντρώνουν πόρους  και τους κατευθύνουν εκτός περιφέρειας. Χαρακτηριστικό είναι ότι μετά από δεκαετίες μεταλλευτικής δραστηριότητας που προκάλεσαν εκτεταμένες καταστροφές σε μοναδικά οικοσυστήματα, ο νομός Φωκίδας παραμένει ένας από τους φτωχότερους νομούς της χώρας, αφού προκειμένου να γίνει βορά των μεταλλευτικών επιχειρήσεων κρατήθηκε σκόπιμα σε υπανάπτυξη στερούμενος ακόμη και βασικού μεταφορικού δικτύου. Παράλληλα πρόκειται για δραστηριότητες που προκαλούν ολοένα και πιο εντεινόμενες συγκρούσεις με δραστηριότητες όπως η γεωργία, η αλιεία, η κτηνοτροφία, ο τουρισμός και η παραθεριστική κατοικία που κατανέμουν πόρους εντός της περιφέρειας, δημιουργούν περισσότερες θέσεις εργασίας και συγκρατούν τον πληθυσμό στην περιφέρεια. Στην περιοχή του Ασωπού, όχι μόνο δεν έχει γίνει σχέδιο επί δεκαετίες αλλά ούτε και καμιά παρέμβαση για τον έλεγχο της ρύπανσης. Τα αγροτικά προϊόντα έγιναν ανεπιθύμητα, οι συνθήκες ζωής υποβαθμίστηκαν τραγικά. Σήμερα το κλείσιμο πολλών παραγωγικών μονάδων, η παράνομη εργασία και οι μεσαιωνικές εργασιακές σχέσεις στις υπόλοιπες βαραθρώνουν το βιοτικό επίπεδο. Αυτές οι συγκρούσεις έχουν προσλάβει νέες διαστάσεις σε σχέση με το προηγούμενο ΠΠΣΧΑ είτε γιατί εντατικοποιούνται (μεταλλουργία), είτε γιατί έχουν πολλαπλασιασθεί δραστηριότητες που διευκολύνθηκαν με τα ειδικά χωροταξικά (ΑΠΕ, υδατοκαλλιέργειες), αλλά υποβαθμίζονται στην ανάλυση. Αντίστοιχα έχει λανθασμένα υπερεκτιμηθεί η σημασία των ενεργειακών επενδύσεων για την τοπική οικονομία. Τα εργοστάσια ηλεκτροπαραγωγής με φυσικό αέριο, όπως και οι αιολικές και φωτοβολταικές εγκαταστάσεις, ΔΕΝ εξυπηρετούν τις βιομηχανίες της περιοχής και ΔΕΝ αξιοποιούνται για τις τοπικές ενεργειακές ανάγκες, όπως λανθασμένα θεωρείται, αλλά συνδέονται με το εθνικό δίκτυο. Επιπλέον μετά τη φάση κατασκευής οι θέσεις εργασίας τόσο στα εργοστάσια ηλεκτροπαραγωγής όσο και στις μονάδες ΑΠΕ είναι ελάχιστες.  Στην πραγματικότητα η διευκόλυνση της αρπαχτής που ενδύθηκε το μανδύα της «πράσινης ενέργειας» και της «απελευθέρωσης της αγοράς» έχει προσλάβει διαστάσεις εφιάλτη αφού για κάθε βουνοκορφή, για κάθε πλαγιά, ή για κάθε μικρό ποτάμι στις λεκάνες του Αχελώου, του Μόρνου, του Εύηνου, του Σπερχειού και του Κηφισού, υπάρχουν εκατοντάδες εγκαταστάσεις και πολλαπλάσιες αιτήσεις για παραγωγή ενέργειας. Ο χωροταξικός σχεδιασμός ήταν απλούστατος: ιδιωτικές «ΑΠΕ» παντού, με προτεραιότητα τις δημόσιες δασικές εκτάσεις. Οι θέσεις εργασίας είναι ελάχιστες μετά το στάδιο της κατασκευής, η τεχνολογία είναι εισαγόμενη (κυρίως από Γερμανία και Κίνα). Παράλληλα η «απελευθέρωση» της αγοράς ενέργειας προίκισε τις κοντινές στην Αττική περιοχές με μονάδες ηλεκτροπαραγωγής. Οι αγωγοί φυσικού αερίου κατασκευάζονται με δημόσιο χρήμα και αντί να τροφοδοτούν σπίτια και βιομηχανίες οδηγούνται σε μεγάλες ιδιωτικές μονάδες που το χρησιμοποιούν για να παράγουν ρεύμα. Επιχείρημα για τη διαρκή λειτουργία των μονάδων αυτών (ακόμη και όταν δεν χρειάζονται), αποτελεί η διακύμανση της ενέργειας που παράγουν οι «Ανανεώσιμες» ανάλογα με τον αέρα, τον ήλιο, τη ροή των ποταμών. Και επειδή σχεδιασμός δεν προηγήθηκε, μονάδες στήνονται κατά βούληση. Στη συνέχεια όλοι μαζί πωλούν στη δημόσια επιχείρηση που υποχρεώνεται με πολιτικές αποφάσεις να αγοράσει πανάκριβα μια υποθετική παραγωγή ενέργειας. Όταν η εκποίηση της ΔΕΗ ολοκληρωθεί, λίγοι μεγάλοι όμιλοι θα παράγουν ενέργεια μέσα από την εκμετάλλευση  δημόσιων υποδομών, φυσικού πλούτου (ποτάμια, λιγνίτες, δάση, δημόσιοι χώροι) και η τιμή του ρεύματος θα συνεχίσει να αυξάνεται. Προκειμένου να αιτιολογηθούν οι στρατηγικές  επιλογές, υπερτονίζεται σε πάρα πολλά σημεία η σημασία της Θίσβης ως βιομηχανικού πόλου ενώ στην πραγματικότητα πρόκειται για μια ιδιωτική ΒΙΠΕ που ανήκει στον όμιλο ΒΙΟΧΑΛΚΟ- Στασινόπουλου και φιλοξενεί ένα εργοστάσιο τη «Σωληνουργεία Κορίνθου» και μια μονάδα ηλεκτροπαραγωγής με φυσικό αέριο (τεύχος 5, σελ. 1).  Ταυτόχρονα υιοθετείται άκριτα μια νέα ιδιωτική ΒΙΠΕ (όμιλος ΤΕΡΝΑ –Περιστέρη) που φυτεύεται στη μαγευτική Βόρεια Εύβοια χωρίς να σχολιάζεται ότι όχι απλώς δεν προβλέπεται από κανένα μέχρι σήμερα χωροταξικό (γενικό, περιφερειακό ή κλαδικό), έλλειψη που προφανώς έρχεται να συμπληρώσει το παρόν πόνημα του ΥΠΕΚΑ με τη βοήθεια της ομάδας μελέτης. Δεν μας αιφνιδιάζουν βέβαια μια και η χωροταξία έχει χάσει  την εγκυρότητά της : τα τελευταία χρόνια τα ειδικά χωροταξικά των ΑΠΕ, του τουρισμού, των υδατοκαλλιεργειών  έγιναν κατά παραγγελία των επενδυτών των κλάδων.

1.2.     Μεγάλο μέρος της Στερεάς Ελλάδας αντιμετωπίζει κρίσιμα περιβαλλοντικά θέματα που εκτός από τις οικονομικές τους επιπτώσεις, προκαλούν επιπτώσεις στη δημόσια υγεία, υποβαθμίζουν τα τοπία και τους φυσικούς πόρους (δάση, νερά, καλλιεργήσιμη γη, ακτές, θαλάσσιοι κόλποι). Τα προβλήματα αυτά οξύνθηκαν τα τελευταία χρόνια, γεγονός που οφείλεται κατά κύριο λόγο σε επιχειρηματικές και πολιτικές επιλογές που υιοθετεί ως στρατηγικούς τομείς το περιφερειακό χωροταξικό (ΠΠΠΧΣΑΑ) και υπερτονίζει το κείμενο της αναθεώρησης του.  Οι επιπτώσεις από το υιοθετούμενο «μοντέλο ανάπτυξης», εμφανίζονται με ιδιαίτερα έντονο τρόπο:

-      η δηλητηρίαση υπόγειων και επιφανειακών νερών στη λεκάνη του Ασωπού και την Εύβοια (με πρόσφατη καταδίκη της χώρας από το Συμβούλιο της Ευρώπης)

-      η ρύπανση όλων των θαλάσσιων κόλπων: Ευβοϊκού, Μαλιακού, Κορινθιακού

-      η εντατική μονοκαλλιέργεια στις πεδιάδες, στις οποίες πλέον φύονται και φωτοβολταικά

-      η ληστρική εκμετάλλευση των εθνικής σημασίας μεταλλευτικών αποθεμάτων κυρίως βωξίτη και σιδηρονικελίου

-      η ανάπτυξη των μεταφορών για την εξυπηρέτηση συγκεκριμένων επιλογών (π.χ. υποβάθμιση οδικού άξονα Αθήνα-Δελφοί- Δυτική Ελλάδα προς εξυπηρέτηση της γέφυρας του Ρίο)

-      η καταστροφή των τοπίων

-      και η απουσία κοινωνικού εξοπλισμού

εκτός από την βλάβη στο περιβάλλον και την δημόσια υγεία έχουν ως αποτέλεσμα την υπονόμευση εξισορροπητικών δραστηριοτήτων όπως η παράκτια αλιεία, η κτηνοτροφία, η παραγωγή τροφίμων, ο τουρισμός,  την απερήμωση της υπαίθρου και την εγκατάσταση του πληθυσμού σε πόλεις που αναπτύχθηκαν χωρίς σχέδιο, χώρους, υποδομές.  Στον αντίποδα αυτής της πραγματικότητας εκτιμάται ότι  το περιφερειακό χωροταξικό ευνόησε το περιβάλλον σε βάρος των επενδύσεων «σε θετική ή αρνητική κατεύθυνση διευκόλυνε και κατεύθυνε τη λήψη απόφασης με τελικά θετικές επιδράσεις ως προς το περιβάλλον αλλά όχι πάντα ως προς τη βέλτιστη χωροθέτηση των επενδύσεων. Τα θετικά αποτελέσματα της περιόδου φαίνεται να είναι ότι τα χωρικά αρνητικά φαινόμενα ως προς τους πόρους και τη γη δεν διαχύθηκαν περαιτέρω και υπήρξαν και σημαντικές βελτιώσεις με συγκεκριμένες επενδύσεις – έργα (π.χ. ενεργοποίηση ΒΙΠΕ Θίσβης – εγκατάσταση σε ήδη υπάρχουσες βιομηχανικές περιοχές σημαντικών επενδύσεων ενέργειας – προσπάθεια ενεργοποίησης νέου υποδοχέα στο Μαντούδι υποδομές δικτύων προς τις περιοχές προώθησης του ΠΠΧΣΑΑ). « (τευχ. 5, σελ.57)

2.  Κριτική ως προς τις προτάσεις

2.1. Προτεραιότητες:

Εκτός από τις γενικές κατευθύνσεις ιδιαίτερη αξία έχουν οι προτεραιότητες που τίθενται εφόσον προκαθορίζουν σε μεγάλο βαθμό την εξέλιξη. Έτσι στα βραχυπρόθεσμα μέτρα- ενέργειες προτείνονται μόνο δύο δέσμες μέτρων:

2.1.1. Δίκτυα /μεταφορές  και

2.1.2 Πολεοδομικός σχεδιασμός. Η δεύτερη δέσμη μέτρων που αφορά την ολοκλήρωση των ΓΠΣ/ΣΧΟΟΑΠ και πολεοδομικών εκκρεμοτήτων, αντιστοιχεί σε πράξεις με μακρό χρονικό ορίζοντα εφαρμογής και σε μια περίοδο που  κυοφορούνται αλλαγές ως προς τη δεσμευτικότητα όλων των σχεδίων (http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_2_08/12/2012_504360) 

Σημαντική προτεραιότητα μένει  μόνο η προώθηση ενός δικτύου μεταφορών  και  που αντιμετωπίζουν την Στερεά Ελλάδα  ως διάδρομο για μεταφορές εθνικού και  υπερεθνικού χαρακτήρα, προκειμένου να διακινηθούν εμπορεύματα και πρώτες ύλες για τις οποίες προτείνεται να κινητοποιηθούν όλοι οι διαθέσιμοι πόροι και οι πόροι από το Ε ΚΠΣ (τευχ. 5, σελ. 62) . Μάλιστα η  προτεραιότητα για τις δημόσιες επενδύσεις  τίθεται πολλές φορές και επιτακτικά :  «η ολοκλήρωση κατ’ απόλυτη προτεραιότητα των ΔΕΔ-Μ και του κόμβου της Λαμίας, συμπεριλαμβανομένου του Ε65 εάν κινδυνεύει η ιδιωτική χρηματοδότηση της κατασκευής του.» ΚΠΣ (τευχ. 5, σελ. 54)

Συγκεκριμένα προτείνεται :

Α. «Κόμβος Συνδυασμένων Μεταφορών (RRT) και κέντρο εμπορευματικών σιδηροδρομικών μεταφορών  στη Λαμία όπως προβλέπει το  ευρωπαϊκό και εθνικό σχέδιο για το δίκτυο μεταφορών (ΔΕΔ-Μ),  σιδηροδρομική σύνδεση με τη ΒΙΠΕ Λαμίας και το λιμάνι Στυλίδας»

Β. Οι οδικοί άξονες: ΛΑΜΙΑ – ΡΙΟ – ΠΑΤΡΑ (Διαγώνιος)

• ΕΛΕΥΣΙΝΑ – ΘΗΒΑ – ΥΛΙΚΗ (Παράκαμψη Αθήνας) και Θήβα-Θίσβη (προβλέπεται και νέα γραμμή για σιδηροδρομική σύνδεση Θίσβη –  Οινόφυτα)

• ΧΑΛΚΙΔΑ – ΚΥΜΗ

Η επιλογή αυτή συνδέεται με την ανάπτυξη και αξιοποίηση 4  λιμανιών : δύο στον Κορινθιακό (Ιτέα, Θίσβη),  στην Κύμη (Εύβοια) και στη Στυλίδα (Μαλιακός), χωρίς να εκτιμάται η υποβάθμιση από την αύξηση των πλοίων των κλειστών αυτών θαλασσών που επιβαρύνονται ήδη δραματικά από τις βιομηχανίες, τις υδατοκαλλιέργειες, τα λύματα. Για την εξυπηρέτηση της Βιομηχανικής Ζώνης των Οινοφύτων,  επειδή  το λιμάνι της Χαλκίδας   κρίνεται  μάλλον ακατάλληλο με  «έλλειψη επαρκών βυθισμάτων»  και  «περιβαλλοντικούς περιορισμούς  γιατί  το κυρίως λιμάνι γειτνιάζει άμεσα με τον οικιστικό ιστό», προτείνεται η χρήση  της Αυλίδας  για την  κίνηση εμπορευμάτων και φορτίων.

Η υιοθέτηση αυτών των προτεραιοτήτων παραπέμπει στις καλένδες το εσωτερικό μεταφορικό δίκτυο όπως Θήβα –Λιβαδειά-Δελφοί,  Λιβαδειά- Μπράλος-Λαμία, Λιβαδειά-Αταλάντη, το διαμήκη άξονα της Εύβοιας (Β-Ν), την αναβάθμιση της σιδηροδρομικής σύνδεσης με νέες γραμμές και επέκταση του προαστιακού. Αντίθετα στην περίπτωση της Βοιωτίας ευνοεί μονοσήμαντα την εξυπηρέτηση της ΒΙΠΕ Θίσβης (όμιλος ΒΙΟΧΑΛΚΟ-Στασινόπουλος). Οι κλειστοί αυτοκινητόδρομοι παραχωρούνται στους εθνικούς εργολάβους, το δευτερεύον οδικό δίκτυο επιβαρύνεται με επιπλέον κίνηση από φορτηγά και ΙΧ που αποφεύγουν τα διόδια αλλά ούτε βελτιώνεται ούτε συντηρείται. Ο μοναδικός άλλος άξονας που χρηματοδοτείται αφορά τη σύνδεση της ιδιωτικής Βιομηχανικής περιοχής της ΒΙΟΧΑΛΚΟ και του λιμανιού της στη Θίσβη με την Ελευσίνα και τα Οινόφυτα. Μάλιστα ο όμιλος προικοδοτείται και με νέα σιδηροδρομική σύνδεση, όταν στην ευρύτερη Στερεά η μοναδική γραμμή τρένου (από εποχής Τρικούπη), είναι η Αθηνών-Θεσσαλονίκης.

2.β.  Ως στόχοι με «μειωμένη «επικαιρότητα» και επομένως δυνατότητες υλοποίησης» εντοπίζονται «οι στόχοι που αφορούν την οικιστική ανάπτυξη και την ποιότητα ζωής που απαιτούν επενδύσεις σε υποδομές δημοσίου οφέλους μη ιδιαίτερα ελκυστικές και προσφερόμενες για επενδύσεις του ιδιωτικού τομέα και σε δυσκολία χρηματοδότησης λόγω έλλειψης πόρων για δημόσιες επενδύσεις στην Περιφέρεια (μειωμένες δυνατότητες στο Ε’ ΚΠΣ). Στα πλαίσια αυτά απαιτούνται πολύ στοχευμένες επιλογές στις κρισιμότερες για το συνολικό χωρικό πρότυπο οικιστικές επενδύσεις.»

2.γ. Επίσης για τον διατροφικό τομέα δεν αποτελούν προτεραιότητα τα δημόσια έργα που θα εξασφάλιζαν εξοικονόμηση νερού/ενέργειας και θα μείωναν το κόστος παραγωγής (π.χ. αρδευτικά δίκτυα)  αλλά συνίσταται  προσέλκυση «ιδιωτικών επενδύσεων» όπως και για την ενέργεια, τον ιαματικό και θεραπευτικό τουρισμό σε συνδυασμό με τους πολιτιστικούς πόρους, τον ορυκτό πλούτο, τις μεταφορές/ logistics. (τευχ.5, σελ.56)

2.δ. Αστικά κέντρα : Για τα αστικά κέντρα μονοσήμαντα κομβική θεωρείται η θέση της Λαμίας της οποίας ο ρόλος εκτιμάται ότι πρέπει να αναβαθμιστεί  σε εθνικής σημασίας πόλο «ως εθνικού / διεθνούς / ευρωπαϊκής εμβέλειας Κόμβου Συνδυασμένων Μεταφορών και Κέντρου Ιαματικού / Καλλωπιστικού τουρισμού». «….εκ των ων ουκ άνευ» στρατηγική επιλογή αποτελεί : − Η ολοκλήρωση της ανάδυσης της Λαμίας ως πρωτεύοντος πόλου ανάπτυξης στον εθνικό / διαπεριφερειακό καταμερισμό με εξειδίκευση ως κόμβου μεταφορών (τροφοδότηση προς όλες τις κατευθύνσεις εσωτερικά και εξωτερικά) και πόλου δραστηριοτήτων πρωτογενούς – δευτερογενούς τομέα με αιχμή τα αγροτοδιατροφικά με εξωστρεφή χαρακτήρα και ανεπτυγμένο αντίστοιχο τριτογενή σε ειδικές υπηρεσίες και επιλεκτικό διεθνή τουρισμό στους πόρους της άμεσης περιμέτρου της.» . (τευχ.5, σελ.55). Οι υπόλοιπες πόλεις της Στερεάς αντιμετωπίζονται σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό ως τόποι μιας ξεχασμένης και αδιάφορης ενδοχώρας.

2.ε. Οι παραπάνω κατευθύνσεις, ταυτόχρονα με την μείωση των δημόσιων δομών και των υπηρεσιών υγείας- παιδείας- πρόνοιας και την μείωση των αγροτικών εισοδημάτων, δυσχεραίνουν την μετεγκατάσταση από τα μεγάλα αστικά κέντρα λόγω της κρίσης που διαπιστώνει ως τάση η μελέτη.

Προτάσεις για ενδεικτικές κατευθύνσεις

Σχεδιάζοντας με κριτήριο την αναδιανομή του πλούτου, τις δραστηριότητες έντασης εργασίας, την διασφάλιση της ποιότητας ζωής, των κοινωνικών υπηρεσιών και την προστασία των φυσικών πόρων,  πρέπει να αντιστρέψουμε τις προτεραιότητες και να αλλάξουμε τον προσανατολισμό των δημόσιων χρηματοδοτήσεων:

Α. ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ με προτεραιότητα στα μέσα μαζικής μεταφοράς και την διευκόλυνση της πρόσβασης

·        Έμφαση στην αναβάθμιση του σιδηροδρόμου με προαστιακό σε Θήβα/Λιβαδειά/Λαμία, περισσότερα δρομολόγια, επαναφορά λεωφορειακών συνδέσεων με τους σταθμούς, επαναφορά εμπορευματικών σταθμών και σχεδιασμός σιδηροδρομικής σύνδεσης με Δυτική Ελλάδα.

·        Αναβάθμιση του δευτερεύοντος και του επαρχιακού οδικού δικτύου, ολοκλήρωση και διόρθωση των προβλημάτων στην ΠΑΘΕ

·        Σύνδεση μέσω ΚΤΕΛ των πόλεων της Στερεάς με δημιουργία ενός ενιαίου περιφερειακού φορέα ΚΤΕΛ

Β. ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ

Έργα αιχμής με δημόσια χρηματοδότηση αποτελούν

 α. οι αγροτικές υποδομές (αναδασμοί, παράλληλα έργα, αντιπλημμυρικά, αγροτική οδοποιία, κτηνοτροφικά πάρκα, σφαγεία κλπ),

β. η εφαρμογή προγραμμάτων με στόχο την εξοικονόμηση νερού/ ενέργειας/ αγροχημικών (αυτοματοποιημένα κλειστά συστήματα άρδευσης, διαχείριση αποβλήτων με αξιοποίηση βιομάζας για παραγωγή ενέργειας κλπ).

γ. η  προώθηση τοπικών αγροτικών αγορών για την απευθείας συναλλαγή παραγωγών –καταναλωτών

Επίσης:

·        Δημιουργία/ επανίδρυση Οργανισμών διαχείρισης αγροτικών υποδομών και υποστήριξης της αγροτικής παραγωγής

·        Εκσυγχρονισμός και στήριξη των δ/νσεων Γεωργίας και Κτηνιατρείων

·        Θεσμοθέτηση Γεωργικής Γής Υψηλής Παραγωγικότητας

·        Εφαρμογή ολοκληρωμένων προγραμμάτων του αγροτικού χώρου με καθετοποίηση της παραγωγής, προώθηση τοπικών προϊόντων, ανάπτυξη συνοδευτικών δραστηριοτήτων (εκπαίδευσης, τουρισμού κλπ) μέσα από ενίσχυση συνεταιρισμών και άλλων συνεργατικών προσπαθειών

Γ. ΠΑΙΔΕΙΑ/ΥΓΕΙΑ/ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ/ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

·        Μετεγκατάσταση της Γεωπονικής Σχολής Αθηνών στην περιοχή Λιβαδειάς-Αλιάρτου με δημιουργία σύγχρονων εγκαταστάσεων

·        Αναβάθμιση του Πανεπιστημίου Στερεάς Ελλάδας- δημιουργία πανεπιστημιακών εγκαταστάσεων

·        Διατήρηση και αναβάθμιση όλων των δομών υγείας – άμεση κατασκευή του νοσοκομείου Χαλκίδας

Δ. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

• Ολοκλήρωση των ΓΠΣ και των εφαρμοστικών πράξεων για το σύνολο των καλλικρατικών Δήμων
• Ολοκλήρωση των δασικών χαρτών  και ορισμός  κτηνοτροφικών ζωνών

·        Προώθηση των βασικών δικτύων υποδομών των οικισμών ιδιαίτερα τα δίκτυα ύδρευσης/ αποχέτευσης/ διαχείρισης λυμάτων/ απορριμμάτων

·        Αναθεώρηση των προβλέψεων του ειδικού χωροταξικού για τις ιχθυοκαλλιέργειες ιδιαίτερα για το σύστημα Ευβοικού-Μαλιακού

·        Στελέχωση των ελεγκτικών μηχανισμών

Ε. ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ/ΕΞΟΡΥΞΕΙΣ/ΕΝΕΡΓΕΙΑ

Προτεραιότητα στην χωροθέτηση, τον σχεδιασμό και τη δημιουργία υποδομών για οργανωμένους υποδοχείς : α. βιομηχανιών β. χαμηλής όχλησης βιομηχανικών/βιοτεχνικών εγκαταστάσεων, αποθηκών /logistics γ. καθετοποιημένης παραγωγής αγροτικών, κτηνοτροφικών και επιχειρηματικών περιαστικών  δραστηριοτήτων.

Επανεξέταση των ιδιωτικών ΒΙΠΕ σε Θίσβη και Β. Εύβοια με στόχο τον ακριβή καθορισμό των δραστηριοτήτων που μπορούν να λειτουργούν ώστε να είναι συμβατές με το περιβάλλον και την τοπική οικονομία.

Οργάνωση με εφαρμογή ειδικού σχεδίου «έκτακτης ανάγκης» της Βιομηχανικής περιοχής Οινοφύτων-Σχηματαρίου

Θέσπιση κινήτρων για την μετεγκατάσταση δραστηριοτήτων σε οργανωμένους υποδοχείς (περιοχές-ζώνες)  

Σχέδιο για την αποκατάσταση των μεταλλευτικών/λατομικών χώρων – πρόβλεψη ειδικής υπηρεσιακής δομής σε επίπεδο περιφέρειας που θα διαχειριστεί και θα επιβλέψει την εκπόνηση και υλοποίηση του σχεδίου

Χωροταξικός σχεδιασμός για τις ΑΠΕ με προτεραιότητα τον δομημένο χώρο και με ζώνες ανάπτυξης ΑΠΕ με γνώμονα την ελαχιστοποίηση των επιβαρύνσεων στα δάση, στο φυσικό περιβάλλον, στην καλλιεργήσιμη γη. Προτεραιότητα στην ανάπτυξη ΑΠΕ από τους Δήμους για την κάλυψη των αναγκών της λειτουργίας δικτύων άρδευσης/ ύδρευσης/ δημοτικού φωτισμού/ σχολείων/ δημοσίων κτιρίων

Πίνακας αποδεκτών:

1.   Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας – Περιφερειακό Συμβούλιο email: periferiarxis@pste.gov.gr

2.   2. Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας – Δ/νση Περιβάλλοντος & Χωρικού Σχεδιασμούυπόψη κ. Αντώνη Τερζή email: dixope@otenet.gr

3.   3. κα Μάρθα Χουσιανάκου, νόμιμη εκπρόσωπο αναδόχου της μελέτης «Αξιολόγηση, αναθεώρηση και ειδίκευση Περιφερειακού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας» Ομήρου 60, 17121 Ν. Σμύρνη - email: edpsa@tee.gr

4.   ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ, ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ & ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ, ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ & ΑΣΤΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ, Δ/νση Χωροταξίας email: p.zeikou@prv.ypeka.gr