Θετική η πρόταση για αλλαγή του εκλογικού συστήματος στις Δημοτικές Εκλογές, αλλά...

...είμαστε ώριμοι για μια τέτοια αλλαγή;

Η τοπική αυτοδιοίκηση πρώτου βαθμού παρέχει ένα πολύ σημαντικό τμήμα ανταποδοτικών, κοινωνικών, πολιτιστικών, ρυθμιστικών, κανονιστικών και αναπτυξιακών υπηρεσιών και υποδομών που επηρεάζουν άμεσα την ποιότητα ζωής των Δημοτών. 

  

  

Μέσα στο ζοφερό οικονομικό περιβάλλον στο οποίο έχει περιέλθει η χώρα και η κοινωνία ως συνέπεια της ύφεσης, η αναδιοργάνωση των Δήμων με προτεραιότητα τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών αποτελεί ακόμη μεγαλύτερη πρόκληση. 

Ο περιορισμός της χρηματοδότησης των Δήμων από την κυβέρνηση, η αδυναμία των νοικοκυριών να ανταποκριθούν στην πληρωμή των ανταποδοτικών τελών επιβάλλει την καλύτερη αξιοποίηση Ευρωπαϊκών πόρων και την ανάπτυξη μηχανισμών εξοικονόμησης πόρων. 

Οι Δήμοι πρέπει να έχουν ισοσκελισμένους απολογισμούς, αξιοπιστία στην πληρωμή των υποχρεώσεων τους, σεβασμό στο σύνολο των Δημοτών μέσα από ισόρροπη παροχή υπηρεσιών, ταχύτητα και ποιότητα στην υλοποίηση των εκτελούμενων έργων.

Το μέγεθος των Δήμων σήμερα, ακόμη και των περιφερειακών, είναι πολύ μεγαλύτερο απ’ ότι στο παρελθόν. 

Ένας μέσου μεγέθους Δήμος είναι σε οικονομικούς όρους μια «επιχείρηση» που απασχολεί σημαντικό αριθμό εργαζομένων, έχει υψηλά έσοδα και έξοδα, υλοποιεί ένα ουσιαστικό τεχνικό – επενδυτικό πρόγραμμα και εξυπηρετεί σε καθημερινή βάση χιλιάδες Δημότες μέσα από το σύνολο των πολλαπλών υπηρεσιών που παρέχει. 

Οι παραδοσιακές μέθοδοι λειτουργίας της τοπικής αυτοδιοίκησης είναι πλέον απαρχαιωμένες, δεδομένου ότι οι ανάγκες είναι αυξημένες και απαιτείται η αξιοποίηση στην αυτοδιοίκηση των καλών πρακτικών του ιδιωτικού τομέα, ώστε να βελτιωθεί η παραγωγικότητα των Δήμων και κατά συνέπεια η ποιότητα εξυπηρέτησης των Δημοτών.

Οι Δημοτικές αρχές θα πρέπει να είναι ενήμερες για τις εξελίξεις, να μετέχουν στη διαμόρφωση των επιχειρησιακών προγραμμάτων, να γνωρίζουν τις δομές – διαδικασίες της δημόσιας διοίκησης, να είναι σε θέση να κατανοήσουν τα οικονομικά μεγέθη αλλά και τα τεχνικά χαρακτηριστικά των υλοποιούμενων έργων. 

Οι καλές δημόσιες σχέσεις αλλά και η «κοινωνικότητα» μπορεί να βοηθούν στην εκλογιμότητα των υποψηφίων αιρετών αλλά δεν αρκούν σε όρους απόδοσης και αποτελεσματικότητας του εκτελούμενου έργου. 

Οι Δημότες έχουν την ευθύνη της επιλογής των αιρετών και έχουν φυσικά και την ευθύνη της αξιολόγησης των υποψηφίων.

Με το υφιστάμενο εκλογικό σύστημα οι Δημότες εγκλωβίζονται στην επιλογή των αιρετών από τους συνδυασμούς με αποτέλεσμα ικανοί υποψήφιοι να μην εκλέγονται επειδή μειοψήφησε ο συνδυασμός τους, ενώ υποψήφιοι να εκλέγονται επειδή πλειοψήφησε ο συνδυασμός ακόμη κι αν οι ίδιοι είχαν μέτρια εκλογική επίδοση. 

Επίσης, οι Δήμαρχοι εκλέγονται ανάλογα με την κομματική στήριξη και το συνδυασμό που τους πλαισιώνει. 

Το αποτέλεσμα είναι αντί να εκλέγονται τα κατάλληλα πρόσωπα για να ανταποκριθούν στις αρμοδιότητες τους, να επιλέγονται είτε στελέχη που σηματοδοτούν κάτι για την κεντρική πολιτική σκηνή είτε στελέχη που «βρέθηκαν» στον πλειοψηφήσαντα συνδυασμό.

Τα προβλήματα και οι ανάγκες της τοπικής αυτοδιοίκησης δεν έχουν απαραίτητα κομματικά χρώματα και κομματικές ταμπέλες. Τα αυτοδιοικητικά ζητήματα επιλύονται στη βάση της σύνθεσης, του σχεδιασμού, του προγραμματισμού, της καλής οργάνωσης, της αποφασιστικότητας, της καινοτομίας, της αποτελεσματικότητας, της μεθοδικότητας, της επιμονής και της διαφάνειας. 

Η σύγχρονη αντίληψη για τα ζητήματα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, της ανακύκλωσης, της καθαριότητας και της διαχείρισης των απορριμμάτων, του χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού, των κοινωνικών – προνοιακών δομών, της μηχανοργάνωσης των διοικητικών – οικονομικών υπηρεσιών, των ελεύθερων κοινόχρηστων χώρων και της ποιότητας – ποσότητας του νερού ύδρευσης – άρδευσης δεν είναι προνόμια μιας παράταξης.

Η αυτοδιοίκηση πρέπει να προχωρήσει και οι Δημότες πρέπει να επιλέξουν τους καλύτερους. Η κυοφορούμενη αλλαγή του εκλογικού συστήματος με ανεξάρτητη επιλογή των Δημάρχων από τους συνδυασμούς και των υποψηφίων Δημοτικών Συμβούλων από κοινή λίστα υποψηφίων κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση, διότι θα απελευθερώσει τη ψήφο των Δημοτών από τον κομματισμό και τα «αλισβερίσια» δίνοντας χώρο έκφρασης και εκπροσώπησης σε νέες δυνάμεις που δεν δεσμεύονται με όρους του χθες και μπορούν να συνεισφέρουν εποικοδομητικά στην καλύτερη λειτουργία των Δήμων. 

Ωστόσο, η επιτυχία ενός τέτοιου εγχειρήματος απαιτεί αφενός την ωριμότητα των αιρετών που θα εκλεγούν και αφετέρου τις κατάλληλες νομοθετικές προβλέψεις. 

Το πιθανότερο είναι πως με το νέο σύστημα οι Δήμαρχοι δεν θα έχουν πλειοψηφία στο Δ.Σ. και κατά συνέπεια οι αποφάσεις θα πρέπει να λαμβάνονται με σύνθεση διαφορετικών προσεγγίσεων. 

Με τον τρόπο αυτό θα αυξηθεί η διαφάνεια και θα γίνεται καλύτερος έλεγχος των πράξεων του Δημάρχου από το Δ.Σ. αλλά εγκυμονεί ο κίνδυνος το Δ.Σ. να μπλοκάρει τις ενέργειες του Δημάρχου για αντιπολιτευτικούς λόγους με αποτέλεσμα να τεθούν εμπόδια στην εύρυθμη λειτουργία των Δήμων.

Θανάσης Ζεκεντές

Οικονομολόγος MSc, πρώην Αντιδήμαρχος Αταλάντης