Τα επικίνδυνα μυστικά του ρήγματος Αρκίτσας

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΕΣ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΟΥΝ ΤΗΝ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑ ΠΡΟΚΛΗΣΗΣ ΙΣΧΥΡΟΥ ΣΕΙΣΜΟΥ ΣΤΗ ΦΘΙΩΤΙΔΑ

 

Αν και το ρήγμα θεωρείται ενεργό, εξαιτίας της έντονης μορφολογίας του και του εντυπωσιακού ρηξιγενούς επιπέδου του, εν τούτοις η δραστηριότητά του παραμένει άγνωστη και κανένας ιστορικός ή σύγχρονος σεισμός δεν έχει συσχετιστεί μαζί του...

Σημαντική πιθανότητα πρόκλησης ισχυρού σεισμού από ενδεχόμενη επανενεργοποίηση του ρήγματος της Αρκίτσας, στη Φθιώτιδα, αποκαλύπτει έρευνα στην περιοχή, η οποία βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη και πραγματοποιείται από το Τμήμα Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Πατρών, με επικεφαλής τον επίκ. καθηγητή Νεοτεκτονικής-Μικροτεκτονικής, Σωτήρη Κοκκάλα, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Durham της Μ.Βρετανίας.

Προσπαθώντας οι επιστήμονες να «ξεκλειδώσουν» τα μυστικά του, εφάρμοσαν πρώτη φορά σε ρήγμα στην Ελλάδα μία τεχνική που χρησιμοποιεί δέσμη ακτίνων λέιζερ για τη λεπτομερέστερη γεωμετρική αποτύπωσή του (LiDAR)

 

 

Η επιστημονική ομάδα που μελετά το εν λόγω ρήγμα, το οποίο εκτείνεται σε μήκος 12 χιλιομέτρων και εμφανίζει μια εντυπωσιακά λειασμένη επιφάνεια ύψους 65 μέτρων, γνωστή ως «καθρέπτης» του ρήγματος, ξεκίνησε την έρευνά της από το 2006, στο πλαίσιο της προσπάθειας του Εργαστηρίου Τεκτονικής Γεωλογίας και Γεωλογικών Χαρτογραφήσεων του Τμήματος Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Πατρών, για εκτίμηση του σεισμικού δυναμικού των ενεργών ρηγμάτων στον ελληνικό χώρο.

 

 

 

Νέα τεχνολογία

Το ρήγμα της Αρκίτσας, αν και θεωρείται ενεργό, εξαιτίας της έντονης μορφολογίας του και του εντυπωσιακού ρηξιγενούς επιπέδου του, εν τούτοις η δραστηριότητά του παραμένει άγνωστη και κανένας ιστορικός ή σύγχρονος σεισμός δεν έχει συσχετιστεί μαζί του. Προσπαθώντας λοιπόν οι επιστήμονες να «ξεκλειδώσουν» τα μυστικά του, εφάρμοσαν πρώτη φορά σε ρήγμα στην Ελλάδα μία τεχνική που χρησιμοποιεί δέσμη ακτίνων λέιζερ για τη λεπτομερέστερη γεωμετρική αποτύπωσή του (LiDAR).

Στη συνέχεια προχώρησαν σε παλαιοσεισμολογική ανάλυσή του, προκειμένου να εκτιμήσουν τη σεισμική δραστηριότητά του τα τελευταία 10.000-20.000 χρόνια και τη συχνότητα επανάληψης μεγάλων σεισμών. Οι συνθήκες που επικρατούν κατά τη διάρκεια των σεισμών εντός του ρήγματος μελετήθηκαν σε συνεργασία με τον επίκ. καθηγητή του Τμήματος Γεωλογίας, Δ. Παπούλη, με τη συλλογή δειγμάτων αργιλικού υλικού μέσα στη ζώνη του ρήγματος.

Για τους σκοπούς αυτούς επιστρατεύτηκαν σύγχρονες μέθοδοι, όπως χρονολόγηση με ραδιενεργό άνθρακα 14, ηλεκτρονική μικροσκοπία σάρωσης, μικροανάλυση και περιθλασιμετρία ακτίνων Χ.

Από παλαιοσεισμολογική άποψη, το ρήγμα της Αρκίτσας φαίνεται ότι έχει δώσει στο παρελθόν τουλάχιστον τέσσερις ισχυρούς σεισμούς τα τελευταία 20.000 χρόνια, με τον τελευταίο να εκτιμάται ότι έγινε περίπου το 1300-1110 π.Χ. Αρχαιολογικά ευρήματα καταστροφής στον παρακείμενο αρχαίο οικισμό του Κύνου (σημ. Λιβανάτες), καθώς και ραδιοχρονολογήσεις σε αποθέσεις tsunami στην περιοχή της ανασκαφής και βύθιση της ακτογραμμής στην ίδια περίοδο του 12ου-11ου π.Χ. αιώνα, πιθανώς συνδέονται με την τελευταία ενεργοποίηση του ρήγματος της Αρκίτσας.

Η περίοδος επανάληψης ισχυρών σεισμών είναι αρκετά μεγάλη και υπολογίζεται ότι γίνονται κάθε 3.000-5.000 χρόνια. Δεδομένου λοιπόν ότι έχουν περάσει γύρω στα 3.000 χρόνια από τον τελευταίο σεισμό, έχουμε ήδη μπει στην περίοδο που θεωρείται εν δυνάμει ύποπτη για νέα σεισμική δράση του ρήγματος της Αρκίτσας. Παρ' όλο που η ευρύτερη περιοχή παραμορφώνεται σήμερα με σχετικά χαμηλούς ρυθμούς (1-3 χιλιοστά το χρόνο), το ρήγμα της Αρκίτσας, μαζί με το γειτονικό ρήγμα της Αταλάντης, θεωρούνται ενεργά, με μεγάλη περίοδο επανάληψης σεισμών.

Σεισμικοί μηχανισμοί

Εκτιμώντας λοιπόν οι επιστήμονες πρώτη φορά στον ελληνικό χώρο την ενεργότητα του ρήγματος της Αρκίτσας, θεωρούν ότι, σε περίπτωση ενεργοποίησης ενός μεγάλου ρηξιγενούς τμήματος ή ολόκληρης της ζώνης, το ανώτερο μέγεθος σεισμού που μπορεί να δώσει είναι της τάξης μεγέθους των 5,9-6,2 βαθμών Ρίχτερ.

Σύμφωνα με τα μέχρι στιγμής αποτελέσματα, η επιφάνεια ολίσθησης του ρήγματος της Αρκίτσας είναι αρκετά πολύπλοκη και απέχει αρκετά από την επίπεδη γεωμετρία που θεωρούσαμε μέχρι σήμερα ότι παρουσιάζουν τα ρήγματα.

Η καμπυλότητα που εμφανίζει η επιφάνεια του συγκεκριμένου ρήγματος και η κατάτμησή της σε μικρότερα τμήματα σχετίζεται άμεσα με τους μηχανισμούς που ενεργοποιούν την ολίσθησή του κατά τη διάρκεια του σεισμού. Η κυκλοφορία των ρευστών μέσα στον πυρήνα του ρήγματος γίνεται από ένα βάθος 5-6 χλμ. και διά μέσου μικροδιαρρήξεων, ενώ η ορυκτολογική ανάλυση των αργιλικών ορυκτών που βρέθηκαν στο ρήγμα υποδηλώνει ότι δημιουργήθηκαν κάτω από συνθήκες ουδέτερες-αλκαλικές και σε θερμοκρασίες 100-150 βαθμών Κελσίου.

Ελευθεροτυπία

enet