Από την Ελλάδα της κατανάλωσης στην Ελλάδα της δημιουργίας

Η ύφεση στην ελληνική οικονομία έχει δημιουργήσει τεράστια προβλήματα στη χώρα. Η αβεβαιότητα για το μέλλον της χώρας προκαλεί πανικό και κακό επιχειρηματικό κλίμα. Το βιοτικό επίπεδο των ελλήνων χειροτερεύει και οικογενειακοί προϋπολογισμοί ανατρέπονται. 
  

 

Θανάσης Ζεκεντές,  

Οικονομολόγος MSc, τ. Αντιδήμαρχος Αταλάντης

 Οι έλληνες πολίτες, ανεξάρτητα από την οικονομική πολιτική που εφαρμόζει η κυβέρνηση, έχουν δυο επιλογές. Η πρώτη επιλογή είναι αυτή που στην παρούσα φάση επικρατεί, δηλαδή να θεωρούν αδικία ό,τι συμβαίνει γύρω τους και να αναπολούν με μοιρολατρία τις ευτυχισμένες ημέρες του πρόσφατου παρελθόντος. Η δεύτερη επιλογή είναι να ξεπεράσουν το σοκ της ύφεσης, να σταθούν στα πόδια τους και δουν πως σε ατομικό επίπεδο μπορούν να περάσουν από τη φάση του φόβου στη φάση της δημιουργίας.

Οι έλληνες τα τελευταία χρόνια έγιναν πρωταθλητές σε πανευρωπαϊκό επίπεδο στην κατανάλωση ως ποσοστό του εισοδήματος τους. Η αποταμίευση των ελληνικών νοικοκυριών ελαχιστοποιήθηκε. Οι έλληνες κατανάλωναν με μανία, πάνω από τις εισοδηματικές τους δυνατότητες, συμβάλλοντας με τον τρόπο αυτό στην αύξηση των τιμών. Διεθνείς αλυσίδες εστίασης ή διεθνείς αλυσίδες επίπλων, πουλούν τα προϊόντα τους στην Ελλάδα σε υψηλότερες τιμές σε σχέση με άλλες χώρες. Ο καταναλωτισμός έγινε εθνικό σπορ. Ο συναγωνισμός επίδειξης και lifestyle έλαβε διαστάσεις που δεν δικαιολογείται από τα πραγματικά δεδομένα της ελληνικής οικονομίας. Η αλόγιστη αγορά ξένων και ακριβών επώνυμων προϊόντων εκτίναξε το εμπορικό έλλειμμα της χώρας και ουσιαστικά διέλυσε την εγχώρια παραγωγική βάση, η οποία βασιζόμενη σε μικρές παραγωγικές μονάδες δεν μπόρεσε να αντισταθεί στη διαφήμιση των πολυεθνικών ομίλων που κυριάρχησαν στο ελληνικό εμπόριο, αν και είχαν την παραγωγική τους βάση στην Κίνα, την Ινδία ή άλλες αναπτυσσόμενες χώρες.

Ο αγροτικός τομέας, ο οποίος υπήρξε η βάση της ελληνικής οικονομίας για πολλά χρόνια, με την ακολουθούμενη κοινή αγροτική πολιτική, ουσιαστικά εγκαταλείφτηκε και απαξιώνεται πλέον ολοένα και περισσότερο. Η αναιμική ελληνική βιομηχανία συνθλίβεται από το διεθνή ανταγωνισμό, καθώς δεν μπόρεσε να αξιοποιήσει την έρευνα και την καινοτομία για την παραγωγή προϊόντων προηγμένης τεχνολογίας και υψηλής προστιθέμενης αξίας. Οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις που αποτελούν και τη ραχοκοκαλιά της ελληνικής οικονομίας δεν μπόρεσαν να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα, που επιβάλλουν εξειδίκευση και αποδοτικότητα, με αποτέλεσμα να φυτοζωούν. Ο ελληνικός τουρισμός απέτυχε να μετατραπεί στο συγκριτικό πλεονέκτημα της χώρας, αφενός διότι δεν μπόρεσε να προσελκύσει τουρισμό υψηλής αγοραστικής δύναμης και αφετέρου διότι το ελληνικό τουριστικό προϊόν δεν είναι ανταγωνιστικό, λόγω των υψηλών τιμών σε σχέση με την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών. Τέλος, ο τομέας των υπηρεσιών στην Ελλάδα σε μεγάλο βαθμό έμεινε στη σκιά του δημοσίου τομέα, ζώντας ουσιαστικά μέσα από δημόσια έργα και την κατανάλωση του δημοσίου και φορέων του.

Η ζωή είναι δώρο, ωστόσο η καλή ζωή δε χαρίζεται, κατακτιέται. Η έξοδος από την ύφεση δε θα προέλθει από το δημόσιο τομέα, αλλά από τον ιδιωτικό. Ο δημόσιος τομέας στην Ελλάδα δε θα μπορέσει στο άμεσο μέλλον να ξαναπαίξει το ρόλο που είχε μέχρι πρόσφατα. Δηλαδή του συμπαραστάτη των αγροτών που βλέπουν τις τιμές των προϊόντων τους να πέφτουν, των βιομηχανικών εργατών που απολύθηκαν λίγο πριν τη σύνταξη τους, των παρασιτικών επιχειρήσεων που ζούσαν με αποκλειστικό τους πελάτη το δημόσιο κοκ. Το ελληνικό δημόσιο ουσιαστικά χρεοκόπησε και επιβιώνει πλέον μόνο και μόνο λόγω των δανείων από Ε.Ε. και ΔΝΤ. Ο ιδιωτικός τομέας στην Ελλάδα καλείται στη δυσκολότερη οικονομική φάση της χώρας να ενηλικιωθεί. Να σταθεί στα πόδια του και να αποτελέσει της ατμομηχανή της εξόδου της χώρας από την ύφεση.

Ο αγροτικός τομέας θα πρέπει να στραφεί στην τυποποίηση, πιστοποίηση και επώνυμη εξαγωγική προώθηση των ανώτερης ποιότητας ελληνικών αγροτικών προϊόντων. Η Ευρωπαϊκή αγορά είναι τεράστια και η ελληνική γεωργία με ομάδες παραγωγών μπορεί να τη προσεγγίσει, ξεπερνώντας τα φοβικά σύνδρομα και την εσωστρέφεια. Δισεκατομμύρια ευρώ διατέθηκαν από την ΚΑΠ στην ελληνική γεωργία και κτηνοτροφία και αποτελεί ερώτημα γιατί η Ελλάδα δεν έχει συνεταιριστικά συσκευαστήρια και πιστοποιήσεις των προϊόντων της. Δυστυχώς οι επιδοτήσεις δεν επενδύθηκαν, καταναλώθηκαν. Τώρα πρέπει ακόμη και με στερήσεις ο ελληνικός αγροτικός τομέας να επενδύσει για να συνεχίσει να υπάρχει. Επίσης χρειάζεται άμεση αλλαγή νοοτροπίας η δουλειά του αγρότη δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται υποτιμητικά, όπως συμβαίνει στην ελληνική κοινωνία σήμερα.

Η ελληνική παραγωγική βάση πρέπει να στραφεί σε προϊόντα που αξιοποιούν τη τεχνολογία και μπορούν να επιτύχουν διαφοροποίηση από ομοειδή προϊόντα που παράγονται με εξαιρετικά χαμηλό κόστος στην Κίνα ή άλλες χώρες έντασης εργασίας. Ο ελληνικός τουρισμός πρέπει να μπορέσει να επεκτείνει την τουριστική δραστηριότητα πέρα της θερινής περιόδου, να γίνει ανταγωνιστικός σε σχέση με τους γείτονες μας σε Τουρκία, Αίγυπτο και Ιβηρική, αλλά και να βελτιώσει τη σχέση τιμής – ποιότητας, η οποία συγκριτικά με τους ανταγωνιστές μας δεν είναι ικανοποιητική. Συνολικά οι ελληνικές επιχειρήσεις θα πρέπει να γίνουν εξωστρεφείς, να αυξήσουν τις εξαγωγές τους και να διεκδικήσουν την παρουσία των προϊόντων τους στις αναπτυσσόμενες οικονομίες της Ασίας και της Λατινικής Αμερικής.

Δεν μπορούμε να είμαστε ανταγωνιστικοί σε όλους τους τομείς, αλλά είναι θλιβερό να μην μπορούμε να αναδείξουμε προϊόντα όπως το ελληνικό λάδι, που είναι η βάση της υγιεινής μεσογειακής διατροφής, σε παγκόσμια σημεία αναφοράς σε αντιδιαστολή με άλλες χώρες που προωθούν με μαεστρία τα δικά τους προϊόντα. Στη φάση που βρισκόμαστε ο μόνος τρόπος για να ξεπεράσουμε την ύφεση είναι να οπλιστούμε με δύναμη και να αγωνιστούμε για να δημιουργήσουμε μια υγιή οικονομία που βασίζεται στο επιχειρηματικό δαιμόνιο του έλληνα και όχι στην κρατικοδίαιτη ανάπτυξη, που έφτασε ως μοντέλο ανάπτυξης στο φυσικό της τέλος. Ο δρόμος δε θα είναι εύκολος, θα χρειαστεί: να μειώσουμε την κατανάλωση ώστε να πέσουν οι τιμές, να αυξήσουμε την αποταμίευση ώστε να χρηματοδοτηθούν οι επενδύσεις και να αυξήσουμε την παραγωγικότητα μας ώστε να γίνουμε περισσότερο ανταγωνιστικοί. Η Ελλάδα της κατανάλωσης τελείωσε, η Ελλάδα της δημιουργίας μας προσκαλεί. Η επιλογή που θα καθορίσει το μέλλον μας είναι δική μας.