O υφυπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων, Συμεών Κεδίκογλου, ομιλητής στο Συνέδριο με τίτλο «Η μακρά πορεία προς την ανάπτυξη: Διδάγματα από την ύφεση»

Ο υφυπουργός Συμεών Κεδίκογλου ήταν ο κεντρικός ομιλητής στη θεματική ενότητα «Επενδύοντας στο ανθρώπινο δυναμικό: Δια Βίου Μάθηση και Επαγγελματική Κατάρτιση» στο πολυσυνέδριο Capital+Vision με τίτλο «Η μακρά πορεία προς την ανάπτυξη: Διδάγματα από την ύφεση».

Ο υφυπουργός μίλησε για την πολιτική του υπουργείου στην ανάπτυξη της Δια Βίου Μάθησης Επαγγελματικής Κατάρτισης καθώς και στις πρόσφατες αλλαγές που επέφερε σχετικά ο νόμος για την αναδιάρθρωση της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης.

Ακολουθεί το κείμενο της ομιλίας.

Όταν μου έγινε η πρόσκληση να μιλήσω στο συνέδριο για το θέμα, δέχθηκα με χαρά και για τον εξής λόγο: στην πολιτική όπως ξέρετε ή μπορείτε να φανταστείτε είμαι νέος. Ως νέος βουλευτής, το πρώτο νομοσχέδιο που εισηγήθηκα στη Βουλή των Ελλήνων ήταν το νομοσχέδιο του Υπουργείου Παιδείας το 2010 για την Ανάπτυξη της Δια Βίου Μάθησης.

Τότε η κατάσταση ήταν αρκετά διαφορετική. Σήμερα, θεωρώ ότι έχουν γίνει σημαντικά βήματα για τη Δια Βίου Μάθηση των πολιτών. Τότε, ήμασταν στην τελευταία θέση αναφορικά με το ποσοστό συμμετοχής των εργαζομένων σε σεμινάρια Συνεχιζόμενης Επαγγελματικής Κατάρτισης. Στην τελευταία επίσης θέση ήμασταν και σε σχέση με τη συγκρότηση του Εθνικού Πλαισίου Προσόντων, το οποίο είναι ιδιαίτερα κρίσιμο για μια χώρα, καθώς, χωρίς αυτό επαγγελματίες από το εξωτερικό μπορούσαν να διακινούνται προς τα εμάς, αλλά οι Έλληνες επαγγελματίες δεν μπορούσαν να κινούνται προς τις άλλες χώρες. 

Τους παραπάνω δείκτες επίδοσης επιβεβαίωνε και η κατάσταση, όπως ήταν ευρύτερα γνωστή στην κοινωνία: Τα παρεχόμενα προγράμματα δεν ανταποκρίνονταν στις εκπαιδευτικές ανάγκες των πολιτών, ούτε και στις ανάγκες της αγοράς εργασίας σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. 

Τα προσόντα που αποκτούνταν δεν πιστοποιούντο και κατά συνέπεια, δεν μπορούσαν να συνδεθούν με την εκπαιδευτική και επαγγελματική ανέλιξη των πολιτών. 

Δεν υπήρχε ενιαίο και συνεκτικό πλαίσιο αρχών διασφάλισης της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών εκπαίδευσης και κατάρτισης, ένα ενιαίο πλαίσιο κανόνων, με αποτέλεσμα τον κατακερματισμό, την αλληλοεπικάλυψη και την ελλιπή αξιολόγηση των προγραμμάτων.

Ιδιαίτερα όμως σοβαρή συνέπεια, σε μία εποχή μάλιστα οικονομικής κρίσης, είναι ότι η αποτελεσματικότητα και η αποδοτικότητα των δράσεων Δια Βίου Μάθησης υστερούσε σημαντικά σε σχέση με τους δημόσιους πόρους που επενδύθηκαν σε αυτές τα τελευταία χρόνια. 

Αρκεί να δούμε ότι μέσω του Γ΄ΚΠΣ διατέθηκαν περίπου 3,4 δισεκατομμύρια ευρώ για εκπαίδευση και κατάρτιση χωρίς κανένα μετρήσιμο αποτέλεσμα. 

Η αναφορά στο «γηράσκω αεί διδασκόμενος» και μαθαίνω κατά τη διάρκεια όλης μου της ζωής είναι κάτι που είπαν οι αρχαίοι Έλληνες πριν απ’ όλους. Όμως, στην ελληνική κοινωνία, και εδώ συνοψίζω για τη δεδομένη κατάσταση που υπήρχε τότε, αυτό δεν συνδεόταν με πιστοποίηση, με συγκεκριμένο τρόπο αναγνώρισης των προσόντων, με τρόπο που να «πιάνει τόπο» ο κόπος και η επιλογή ενός ανθρώπου να συμμετέχει στη δια βίου μάθηση.

Με το νόμο του 2010 επιχειρήθηκε λοιπόν να μπει τάξη, να εξασφαλισθεί η διαφάνεια, να χτυπηθεί η σπατάλη, να αξιοποιηθούν σωστά και αποδοτικά τα δισεκατομμύρια ευρώ που διατίθεντο στη μη τυπική εκπαίδευση, δηλ. στην αρχική και συνεχιζόμενη επαγγελματική κατάρτιση και στη γενική εκπαίδευση ενηλίκων. Επιχειρήθηκε δηλαδή να μπει τέλος στην εποχή όπου στην Ελλάδα «είσαι ό,τι δηλώσεις». Η ανάπτυξη της Δια Βίου Μάθησης υπήρξε μια στρατηγική πολιτική επιλογή που αποτυπώθηκε και στον τίτλο του Υπουργείου Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων.

Με βάση λοιπόν εκείνο το Νόμο για την «Ανάπτυξη της Διά Βίου Μάθησης» (N. 3879/2010) που ψηφίστηκε το 2010:

- Αναπτύσσεται το Εθνικό Δίκτυο Διά Βίου Μάθησης διασφαλίζοντας τον λειτουργικά ενιαίο χαρακτήρα του συστήματος διοίκησης της διά βίου μάθησης με στόχο τον εξορθολογισμό του συστήματος προς όφελος του πολίτη και της τοπικής κοινωνίας και οικονομίας.

- Αποκεντρώνονται οι δράσεις διά βίου μάθησης στους Δήμους και τις Περιφέρειες με γνώμονα την ορθολογικότερη κατανομή και αναδιανομή πόρων και επενδύσεων, καθώς και την ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού της περιφέρειας.

- Δημιουργήθηκε το Εθνικό Πρόγραμμα Διά Βίου Μάθησης, το οποίο συμβάλλει στον καλύτερο σχεδιασμό και συντονισμό των δράσεων διά βίου μάθησης επιτυγχάνοντας παράλληλα τη σύνδεση με το αναπτυξιακό πρόγραμμα της χώρας.

- Προβλέφθηκαν δράσεις διά βίου μάθησης σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο με τελικό αποδέκτη και ωφελούμενο τον εκπαιδευόμενο, εκπαιδευτή, καταρτιζόμενο, άνεργο με χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ. 

Συγκροτήθηκε το ενιαίο εθνικό πλαίσιο αναγνώρισης προσόντων και πιστοποίησης γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων με τη δημιουργία του Εθνικού Οργανισμού Πιστοποίησης Προσόντων και Επαγγελματικού Προσανατολισμού (Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π) που διασφαλίζει το δημόσιο έλεγχο του συστήματος πιστοποίησης και την αναγνώριση των προσόντων των πολιτών εντός και εκτός συνόρων.

Στο πλαίσιο της συνολικής αναδιοργάνωσης των υπηρεσιών του Υπουργείου συγχωνεύτηκαν 6 φορείς διά βίου μάθησης και προέκυψαν 2 φορείς με στόχο την ποιοτική αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών στον πολίτη με το μικρότερο δυνατό κόστος.

Λίγα χρόνια μετά, από τη θέση του Υφυπουργού Παιδείας, εισαγάγαμε προς ψήφιση στη Βουλή, τον Σεπτέμβριο που μας πέρασε, το νομοσχέδιο για την Αναδιάρθρωση της Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, που έφερνε μια τομή στον τομέα της Επαγγελματικής κατάρτισης, τη Δημόσια Δωρεάν Μη Τυπική Εκπαίδευση. 

Για πρώτη φορά στην Ελλάδα, προσφέρουμε και έναν τρίτο δρόμο στους απόφοιτους του γυμνασίου, εκτός από το Γενικό και Επαγγελματικό Λύκειο, το δρόμο της μη τυπικής εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης. 

Προχωρούμε στη διοικητική οργάνωση της μη τυπικής εκπαίδευσης, δημιουργώντας ή αναβαθμίζοντας υφιστάμενους δημόσιους φορείς μη τυπικής εκπαίδευσης του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων: 

· Σχολή Επαγγελματικής Κατάρτισης (Σ.Ε.Κ.) η οποία παρέχει αρχική επαγγελματική κατάρτιση στους απόφοιτους της υποχρεωτικής τυπικής εκπαίδευσης,

· Ινστιτούτο Επαγγελματικής Κατάρτισης (Ι.Ε.Κ.) το οποίο παρέχει αρχική επαγγελματική κατάρτιση στους απόφοιτους της τυπικής μη υποχρεωτικής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, Γενικών Λυκείων, και Επαγγελματικών Λυκείων καθώς και των Σχολών Επαγγελματικής Κατάρτισης.

· Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας εντασσόμενα στις περιφερειακές δομές της Γενικής Γραμματείας Δια Βίου Μάθησης. Πρόκειται για σχολεία που απευθύνονται σε ενήλικες που δεν έχουν ολοκληρώσει την υποχρεωτική εκπαίδευση. Έχουμε 58 Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας και περίπου 30 παραρτήματα, μεταξύ αυτών και 8 που λειτουργούν σε σωφρονιστικά καταστήματα.

· Κέντρα Δια Βίου Μάθησης τα οποία παρέχουν συνεχιζόμενη επαγγελματική κατάρτιση, γενική εκπαίδευση ενηλίκων, επαγγελματικό προσανατολισμό και δια βίου συμβουλευτική 

· Κέντρα Επαγγελματικής Κατάρτισης της Γενικής Γραμματείας Δια Βίου Μάθησης

 

Αυτές είναι οι δομές της Δια Βίου Μάθησης. Αξίζει ακόμα να σημειωθεί ότι φέτος το Υπουργείο Παιδείας παρέχει δωρεάν φοίτηση σε όλα τα δημόσια ΙΕΚ και αύξηση των σπουδαστών που θα φοιτήσουν σε αυτά. Αλλά και στο Επαγγελματικό Λύκειο, θεσπίστηκε μια καινοτομία με το νόμο του Σεπτεμβρίου, ο «Μεταδευτεροβάθμιος κύκλος σπουδών», ή αλλιώς η «Τάξη Μαθητείας» για τους απόφοιτους του Επαγγελματικού Λυκείου, αφού το ζητούμενο πάντα ήταν η σύνδεση της επαγγελματικής εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας. Πρόκειται για μαθητεία 12μηνης διάρκειας μετά την αποφοίτηση από το επαγγελματικό λύκειο που μετά από πιστοποίηση θα παρέχει τίτλο επιπέδου 4.

 

Προσπάθεια έγινε και στον προσδιορισμό των κλάδων και ειδικοτήτων στην Επαγγελματική Εκπαίδευση και το Νέο Επαγγελματικό Λύκειο, ώστε να εισαχθούν τομείς που απαντούν στις σύγχρονες ανάγκες και οι οποίοι απουσίαζαν, όπως για παράδειγμα ο τομέας Περιβάλλοντος και Φυσικών Πόρων, με ειδικότητες Τεχνικού Διαχείρισης και Ανακύκλωσης και Τεχνικού Ελέγχου Ρύπανσης. Επιπλέον, δίνεται η δυνατότητα να αποφασίζονται ειδικότητες από την Περιφερειακή Επιτροπή Επαγγελματικής Κατάρτισης, ώστε να υπάρχει η σύνδεση της παρεχόμενης κατάρτισης με τις ανάγκες της αγοράς σε τοπικό επίπεδο. Μέχρι σήμερα, δεν θα ήταν υπερβολή δυστυχώς να πούμε ότι το σύστημα της παιδείας βασιζόταν στις ανάγκες των καθηγητών και όχι στις ανάγκες των μαθητών και των σπουδαστών και αυτό υπήρξε η αιτία πολλών στρεβλώσεων. 

 

Τι εννοώ, ο καθορισμός των κλάδων στην επαγγελματική εκπαίδευση δεν γινόταν με βάση τι παράγει ο συγκεκριμένος τόπος, τι ανάγκες έχει, που θα μπορούσαν μετά οι σπουδαστές να βρουν εργασία, όπως θα έπρεπε αλλά από την τοποθέτηση των καθηγητών. Υπήρχε για παράδειγμα καθηγητής σε ένα μέρος της Ελλάδας της τάδε ειδικότητας, η οποία μπορεί να ήταν εντελώς άσχετη με την αγορά εργασίας στην περιοχή εκεί, δημιουργούταν ένα τμήμα, μαζεύονταν και λίγοι μαθητές ώστε να εξυπηρετηθεί η ανάγκη του καθηγητή.

Αυτές τις στρεβλώσεις προσπαθούμε να διορθώσουμε. Μοιάζει λίγο με την περίπτωση των ιδρυμάτων της τριτοβάθμιας που ανάλογα με τις φιλοδοξίες του πολιτικού προσωπικού κρινόταν πού θα ιδρυθεί και ένα νέο πανεπιστήμιο, για να επισημάνω τις ευθύνες του πολιτικού συστήματος πρωτίστως.

 

Όλα τα παραπάνω δεν ειπώθηκαν σε καμία περίπτωση με το στενής έννοιας πολιτικό και κομματικό πρίσμα. Αντιθέτως, πάντοτε υποστήριζα, και τώρα εφαρμόζω και στην πράξη σε αυτή την συγκυβέρνηση, ότι η παιδεία είναι ο κατεξοχήν χώρος της συναίνεσης και μια πολύ σοβαρή υπόθεση. Αξίζει μια προσπάθεια από όλους μας, καθώς η ανάπτυξη της δια βίου μάθησης και γενικότερα η επένδυση στην παιδεία θα καθορίσει αν η χώρα μας θα περάσει στους κερδισμένους ή τους ηττημένους της νέας εποχής. {Εξάλλου, οι αναλφάβητοι του 21ου αιώνα δεν θα είναι εκείνοι που δεν ξέρουν γραφή και ανάγνωση, αλλά εκείνοι που δεν μπορούν να μάθουν, να ξεμάθουν και να ξαναμάθουν».}