Εμπόδιο για την ανάκαμψη ο αποπληθωρισμός

Η κυβέρνηση προβλέπει ότι το 2014 θα είναι έτος οικονομικής ανάκαμψης και ήδη στις προβλέψεις τις υπολογίζει την αύξηση του ΑΕΠ στο 0,6%. 

Ύστερα από 6 χρόνια συνεχόμενης ύφεσης κάθε Έλληνας θα ήθελε η συγκεκριμένη πρόβλεψη να επαληθευτεί. Η χώρα έχει διορθώσει το δημοσιονομικό της έλλειμμα και το έλλειμμα στο ισοζύγιο πληρωμών. 

Ωστόσο, το δημόσιο και ιδιωτικό χρέος παραμένει υψηλό, η ρευστότητα χρήματος σπανίζει και η αβεβαιότητα προβληματίζει νοικοκυριά και επιχειρήσεις. 

Αναφορικά με το χρέος επιβάλλεται η απομείωση του, με τη βοήθεια της Τρόικας, μέσω της μείωσης των επιτοκίων δανεισμού, της αύξησης της περιόδου αποπληρωμής και του κουρέματος του χρέους που κατέχει ο δημόσιος τομέας. 

Η ενίσχυση της ρευστότητας προϋποθέτει την καλλιέργεια κλίματος ασφάλειας στη χώρα, το οποίο σχετίζεται με την άρση των αβεβαιοτήτων, την πολιτική σταθερότητα και την έμπρακτη στήριξη της Τρόικας στη χώρα. 

Είναι προφανές πως όλα τα παραπάνω παραμένουν εύθραυστοι στόχοι και συνεχίζουν να αποτελούν εμπόδια για την επίτευξη της πολυπόθητης ανάκαμψης στη χώρα. Είναι όμως και τα μόνα εμπόδια στην κατεύθυνση αυτή; 

Στην πορεία της χώρας να ξεφύγει από την οδυνηρή ύφεση φαίνεται να προστίθεται ένα ακόμη εμπόδιο: ο αποπληθωρισμός. 

Ο αποπληθωρισμός είναι η μείωση του γενικού επιπέδου των τιμών. Η Ελλάδα έχει διολισθήσει από το Μάρτιο του 2013 σε αποπληθωρισμό. Η μείωση του γενικού επιπέδου των τιμών είναι το συνδυαστικό αποτέλεσμα αφενός της σκληρής νομισματικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και αφετέρου της παρατεταμένης ύφεσης. 

Ο αποπληθωρισμός είναι ανασταλτικός παράγοντας για την ανάπτυξη των επενδύσεων. Οι επενδυτές δεν θα επιλέξουν να επενδύσουν τα χρήματα τους σε μια χώρα όπου γνωρίζουν πως οι τιμές των προϊόντων και υπηρεσιών πέφτουν, περιορίζοντας τα προσδοκώμενα κέρδη. 

Η επιμονή του αποπληθωρισμού μπορεί να συντηρήσει ένα φαύλο κύκλο ανατροφοδοτούμενης ύφεσης στην οποία μπορεί να εγκλωβιστεί η χώρα. Επιπλέον, σε πρακτικό επίπεδο η μείωση του γενικού επιπέδου των τιμών θα αυξήσει το χρέος και θα περιορίσει τα δημόσια έσοδα, ειδικά τα έσοδα από τους έμμεσους φόρους. Είναι σπάνιες οι περιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομική ιστορία που η πτώση των τιμών τροφοδότησε τη ζήτηση. 

Ο αποπληθωρισμός δεν είναι πρόβλημα μόνο για την Ελλάδα, πολλές χώρες της Ευρωζώνης έχουν πολύ χαμηλό πληθωρισμό και μπορεί εύκολα να περάσουν σε καθεστώς αποπληθωρισμού εάν συνεχιστεί η σκληρή νομισματική πολιτική της ΕΚΤ. 

Η Ευρωζώνη την περίοδο αυτή βρίσκεται σε φάση αντιπληθωρισμού, δηλαδή υποχωρεί ο ρυθμός αύξησης των τιμών. Η Ευρωζώνη παρά το γεγονός ότι βρίσκεται σε οριακή ανάκαμψη παραμένει ευάλωτη. 

Συνεπώς και με δεδομένο πως η νομισματική πολιτική σε επίπεδο Ευρωζώνης είναι κοινή και ασκείται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα είναι σκόπιμο να μειωθεί ακόμη περισσότερο το επιτόκιο της ΕΚΤ από το 0,5% που βρίσκεται σήμερα στο 0,25% και παράλληλα πρέπει να υιοθετηθεί μια συγκρατημένα επεκτατική νομισματική πολιτική ώστε να τονωθεί η ζήτηση και μέσα από την κυκλοφορία νέου χρήματος στην αγορά, να περιοριστούν τα υφεσιακά φαινόμενα που είναι το αποτέλεσμα της έλλειψης ρευστότητας, ώστε η Ευρωζώνη να αφήσει πίσω της οριστικά την πιθανότητα να επιστρέψει στην ύφεση. Η γενική ανάκαμψη της Ευρωζώνης μπορεί να οδηγήσει στην ανάκαμψη και της ελληνικής οικονομίας. 

Η Ελλάδα θα δυσκολευτεί να επιστρέψει το 2014 σε ανάκαμψη και λόγω του αποπληθωρισμού, αλλά αν δεν υιοθετηθούν σε επίπεδο Ευρωζώνης πολιτικές που θα ενισχύσουν τη ρευστότητα του χρήματος τότε ολόκληρη η Ευρωζώνη μπορεί να διολισθήσει από τον αντιπληθωρισμό στον αποπληθωρισμό με ολέθριες επιπτώσεις για την πορεία της ανάπτυξης στην Ευρωζώνη. 

Σε μια τέτοια περίπτωση, με δεδομένη και την πτωτική πορεία της τιμής των ακινήτων που αποτελεί βασικό πυλώνα της ελληνικής οικονομίας, η ανάκαμψη της προβλέπεται μακρά και εξαιρετικά δύσκολη. 

Θανάσης Ζεκεντές 

Οικονομολόγος MSc