«Η ΤΡΟΥΜΠΑ και οι…ΓΚΟΜΙΝΕΣ..»-(Περιοδολόγηση στο ρεμπέ- τικο .-Νο 8.-)

Γκόμενα: Η γυναίκα που κάποιος έχει ερωτικές σχέσεις. Κατά τον

Μπαμπινιώτη ηλέξη προέρχεται από το βενέτικο gommeno η το

καθαρό ιταλικό  gomena ,που σημαίνει χοντρό καραβίσιο σχοινί-

παλαμάρι .Αλλοι ορίζουν την προέλευση κατά παραφθορά του εγγ

λέζικου  Woman η του γαλλικού gommex. Στη χώρα μας η λέξη ση

μαίνει παραβολικά την ηδυπαθή,λάγνα,εκλυστική ,γοητευτική ,τη

σαγηνευτική ,την αισθαντική γυναίκα.

         Στη γλώσσα της «νύχτας», των ναυτικών και της πιάτσας ,την

αλανιάρα ,τη διεφθαρμένη, την ανήθικη.Επίσης το σχοινί της άγκυ

ρας η το χοντρό στριμμένο καβοκαραβόσχοινο.Κατά πολλούς,η επικρατέστερη ετυμολογική προέλευση είναι από το «Go WithMen»

και σημαίνει  την ασύδοτη ,τη ρέμπελη γυναίκα που πάει με πολλούς

ανδρες ,όπως όρισε ,αποδέχτηκε και καθιέρωσε τον όρο το «μάγκικο»

συνάφι και αργότερα οι ναυτικοί.

                    

Σήμερα  ολόκληρη η κοινωνία όταν μιλάει για γκόμενα,

εννοεί την ωραία γυναίκα και κυρίως τη φιλενάδα κάποιου.Ο όρος

γκόμενα πρωτοχρησιμοποιείται στα μεγαλα αστικά λιμάνια  μετά

το 1910 ,οπότε και  παρασημαντικά υιοθετείται από την αργκό της

πιάτσας .

             Μέχι τότε,στη γλώσσα της συνήθους ,απλής κοινωνίας , όταν

κάποιος θέλει  να καταδείξει, να κατονομάσει μια λάγνα γυναίκα

χρησιμοποιεί όρους ,όπως «Ροσολάτη»(αυτή που είχε γλύκα σαν το

ροσόλι ,το αρωματισμένο με τριανταφυλλόνερο λικέρ, η «κομμιφερμένη»,

δηλαδή αυτή που ηταν αρωματισμένη με άρωμα από κόμμι).

    

Πρώτοι που αναφέρουν απαξιωτικά τη λέξη γκόμενα είναι τα κουτσαβά

κια στην μετά Οθωνική εποχή.Στη συνέχεια όσοι συχνάζουν στα Καφέ

Αμάν ,Καφέ Σαντούρ ,στα μικρά λαικά καφενεία και οι διακινούμενοι στην

αγορά του Πειραιά από το 1895 και εντεύθεν ,στη Δραπετσώνa και στην

Πλατεία Ηρώων στου Ψυρρή.Αργότερα  οι Σμυρνιοί οργανοπαίχτες,που

ηρθαν στην Ελλάδα πρίν από το 1922.Επίσης  οι παλιοί Πειραιώτες μάγκες

,αλλά και πολλοί ρεμπέτες .Συχνά η έκφραση απαντάται σε τραγούδια με

σαντουροβιόλια της Ρίτας Αμπαντζή,της Ρόζας ,της Τουρκαλίτσας, αλλά ,

και σε πολλές περιπτώσεις σε γραμμοφωνήσεις της Αμερικής. Ο Μάρκος

σε τραγούδι του λέει: «Βαρέθηκα τις γκόμενες κοντεύω να  τα χάσω.Γι’ αυτό

και τα’ αποφάσισα πιά να φορέσω ράσο…».(Τραγ.  «Ο ΚΑΛΟΓΕΡΟΣ»).-

Οι Αντ.Νταλγκάς,και Αραπάκης στα 1931 παίζουν το τραγούδι του  Μιχάλη

Σκουλούδη: «Αντε ρε μόρτη  Πειραιώτη …μ’ αυτή την τόση λεβεντιά σου,

ποτέ δεν λείπει η γκόμενα από κοντά σου…χορός,μεθύσι γκόμενα και ζάρι…».(Τραγ: «ΑΝΤΕ ΡΕ ΜΟΡΤΗ ΠΕΙΡΑΙΩΤΗ»).

Ο Ανέστος Δελιάς στα 1933 λέει: «Τον ξέρετε μωρέ παιδιά τον Νίκο τον Τρελ

λάκια ….Οι γκόμηνες !! τον ξέρουνε κι’ όλοι οι νταβαντζήδες…».(Τραγούδι:

«Ο ΝΙΚΟΣ Ο ΤΡΕΛΛΑΚΙΑΣ».

 Η Ρόζα στα 1934  περιγράφει τον… ιδανικό άντρα της πιάτσας: «..Νά’ναι

ξεφτέρι στο χορό και να΄χει  γκόμενες σωρό…».Τραγ. «ΚΟΡΟΙΔΟ ΠΑΨΕ

ΝΑ ΓΥΡΝΑΣ».

       Κυρίως στη Σύρα και τον Πειραιά, ο όρος γκόμενα στα λαικά καφε

νεία και τα ταβερνεία ταυτίζεται  γενικώτερα με την έννοια της λέξης γυ

ναίκα ,στην καθομιλούμενη,σε κάθε  καθημερινή έκφραση.Πάντως  και ,ιδιαίτερα στα μεγάλα ελληνικά αστικά λιμάνια ,όταν κάποιος μιλά γιά

 γκόμενα ,υποννοεί  την …αμαρτωλή.Στον Πειραιά η λέξη πολυχρησιμο

ποιείται αρχικά σαν αναφορά στις γυναίκες των «σπιτιών» πολύ πιο παλιά.

Για περισσότερα απο 50 χρόνια απόλυτη είναι στο μεγάλο λιμάνι η σύνδεση της λέξης με την αργκό του περιθώριου,ενώ αργότερα περνά σιγά-σιγά σαν

εκφραση στον πολύ κόσμο.Ολα αυτά βέβαια έχουν την αιτιολογία τους.

   Η ιστορία  αρχίζει από παλιότερα,από τον προηγούμενο αιώνα:Γύρω στα 1864,μαζί με τις προσπάθειες στοιχειώδους πλέον ανασύνταξης της Πει

ραιώτικης κοινωνίας ,προκύπτουν  στην πόλη τάσεις πρωτόγνωρης ηθικής

χαλάρωσης. 

       To γεγονός προκαλεί τις έντονες διαμαρτυρίες των κατοίκων,για την

διάσπαρτη ,αδέσποτη,ασύδοτη πορνεία ,καθώς και την αντιμετώπιση φαι

νόμενων συνεχούς παραβατικότητας που τείνει να γίνει ανεξέλεγκτη.

  Το ζήτημα φθάνει στο Δημοτικό Συμβούλιο,που για την αντιμετώπιση του

προβλήματος, μέσα από αντεγκλήσεις ακόμα και προπηλακισμούς και

ύστερα από μια ταραχώδη   διήμερη!! συνεδρίαση , βγαίνει τελικά μια απόφαση –σταθμός  του Δημοτικού Συμβουλίου Πειραιά -με την οποία «μαζεύεται» και δημιουργείται-εγκαθίσταται  το «πορνογκέτο» στα Βούρλα,

λίγο παραπάνω από τον Αγιο Διονύση  και την Κρεμμυδαρού(Δραπετσώνα).

    Αναπόφευκτα,οπως είναι φυσικό σαν μαγνήτης  το μέρος γεμίζει… παρα

τρεχάμενους . Από προαγωγούς  μέχρι κάθε είδους προστάτες και  κάθε κα

ρυδιάς καρύδι.Οι Αρχές διαπιστώνουν πως η κατάσταση έχει πλέον ξεφύ

γει,αλλά  αδυνατούν να την συμμαζέψουν η και «βολεύονται» ,αφού οι κά

θε λογής παράνομοι στην πλειονότητά τους είναι …ασύντακτοι ,χαμίνια,

αλλά και πολλοί απ’ αυτούς ,πληροφοριοδότες-καρφιά  της Χωροφυλακής

η προστατεύμενοι από τους πολιτικάντες της εποχής.

             Αυτή η κατάσταση διαρκεί , εξελίσεται μέχρι και τις αρχές του 20ού

αιώνα και γύρω στα 1924 διογκώνεται , οπότε και δημιουργείται η περίφημη

«ΚΟΡΙΤΣΙΕΡΑ των ΒΑΛΚΑΝΙΩΝ», το μεγαλύτερο πορνείο των βαλκανίων με περισσότερες από 200 γυναίκες.Στο μεταξύ ,ήδη από καιρό (αρχές του αιώνα)στα 1900 περίπου ,εχει δημιουργηθεί πίσω από το παλιό Τελωνείο και επί της οδού Μιαούλη ,προς τον Αη Νικόλα η περίφημη Χιώτικη συνοικία 

των εμπόρων ,που με το χρόνο πλέον , σαν περιοχή, αποτελεί την πιο πολυ

σύχναστη λαική εμπορική πιάτσα του Πειραιά.

   Παράλληλα στην περιοχή αρχίζουν να φυτρώνουν μαγέρικα, μπάρ,καφε

νεία  κ.α μαγαζιά, μαζί  και  παράνομα στέκια του υποκόσμου.Ενα ανεξέ

λεγκτο πάρε-δώσε, εν πολλοίς, κάθε είδους παράνομης συναλλαγής.Είναι η

απαρχή για κοινωνικό εκφυλιστικό «αχταρμά»,για καταφύγιο όσων συχ

νάζουν εδώ.  

      Στο μεταξύ,γύρω στα 1937 ,τα Βούρλα αρχίζουν να παρακμάζουν και  

στην κατοχή μεταρέπονται σε  φυλακή για πολιτικούς κρατούμενους (Απόδραση των Βούρλων κ.λ.π.). Με τη δικτατορία Μεταξά ,τα πράγματα

έχουν «σφίξει» κι’ αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τα «κορίτσια», οι προστάτες,

καθώς και το γύρω «συνάφι» να βρεθούν μετέωροι,αναζητώντας άμεσα

…στέγη-χώρο «δράσης».

  Αυτό αποτελεί και το έναυσμα για την ακμή της Τρούμπας.Ενας κόσμος

υπόγειος,παραβατικός ,μυστήριος ,ηδονικός , βρίσκει την ευκαιρία και

μετακομίζει εδώ.Οπου οι ναυτικοί και οι θαμώνες, στα μπάρ που πολλα

πλασιάζονται σαν …μυρμηγκιά , διασκεδάζουν παρέα με γυναικεία συντ

ροφιά στο τραπέζι και στο κρεββάτι.Οι «αγαπητικοί» εναλλάσσονται και

οι σωματέμποροι με δόλο περιδιαβαίνουν τις φτωχοσυνοκίες του Πει

ραιά ,οπου με υποσχέσεις και δέλεαρ μια καλλίτερη ζωή ,τελικα ρίχνουν

τα φτωχοκόριτσα (προσφυγοπούλες και νησιωτοπούλες)-τις γυναίκες

στην νύχτα ,την αμαρτία,την  πορνεία.

   Από παλιά ,ηθογράφοι -λογοτέχνες έχουν ασχοληθεί με το φαινόμενο

του «ψαρέμματος» γυναικών  από τους επιτήδειους του Λιμανιού .Ανά

μεσά τους και ο «πατέρας του χρονογραφήματος» Ιωάννης Κονδυλάκης,

που στα 1895  , στους «Αθλιους των Αθηνών» ,δίνει μια ανάγλυφη εικό

να του κλίματος σχετικά με την «στρατολόγηση» φτωχών κοριτσιών

με σκοπό την εξώθησή τους στην πορνεία: Εδώ ο Κονδυλάκης αναφέρε

ται  παραστατικά σε συνηθέστατο φαινόμενο ,όπου οι διάφοροι προαγωγοί

προσπαθούν  να …ξεγελάσουν ,να παρασύρουν πολλά κορίτσια από τη νη

σιώτικη Ελλάδα ,που με το όνειρο μιάς καλλίτερης ζωής «καταπλέουν» στο

λιμάνι για να γίνουν ,κυρίως υπηρέτριες σε σπίτια ευκατάστατων του Πει

ραιά και της Αθήνας.

    «Η Μαριώρα εσιώπα βυθισμένη εις λυπηρούς διαλογισμούς.Ο φόβος

του αγνώστου εις ο την έφεραν οι λευκαί του πλοίου πτέρυγες…συνέ

καμπτε και ανέπτυσε την ασθενή και άπειρον ύπαρξίν της όταν μεταμεσημ

βρίαν απεβιβάσθη εις τον Πειραιά σχεδόν εύθυμος….

 »…Εις την παραλίαν ίσταντο υπόπτου εξωτερικού οι οποίοι την παρετήρουν

ως εμπόρευμα,μία δε γυνή με πρόσωπον εξέρυθρον ,οινόφλυγος,αρκετά

ευτραφής ,με μειδίαμα ξεπλυμένον ,εις το οποίον προσεπάθει να δώσει

έκφρασιν μητρικής προστασίας,εκινήθη επανειλημμένως ως δια να πλησιά

ση και της ομιλήση,αλλά όταν είδεν ότι συνοδεύετο υπό του Μαστροκων

σταντή ,παρητήθη του σκοπού της και το μειδίαμά τηςδιεδέχθη μορφασμός

απογοητεύσεως.Αυτή ηταν η κυρία Γιαννο,γυναίκα διελθούσα όλα τα στά

δια της ακολασίας ,τώρα δε διευκολύνουσα τας ακολασίας των άλλων

ιδίως απονήρων υπηρετριών , με την σαγήνην της τοποθετήσεως…».

  Οι ιστορίες των γυναικών της Τρούμπας είναι συνήθως ιστορίες  κατά

πίεσης,μοναξιάς η απελπισμένου έρωτα .Οι νταβαντζήδες προτρέπουν

και καθοδηγούν τις κοπέλες να βγούν στο… κουρμπέτι,με την υπόσχεση

ότι μόλις  βγάλουν ,εξοικονομήσουν λίγα χρήματα θα τις παντρευτούν

θα τις …αποκαταστήσουν και βέβαια θα τις αποσύρουν απ’ την πορνεία.

                Από τις πιο γνωστές ιστορίες της Τρούμπας είναι η περίπτωση της Στέλλας,μιάς κοπέλας από τη Λαμία που εκμεταλλεύεται κάποιος Αντώνης

και την κάνει πόρνη ,ώσπου μια μέρα η Στέλλα τον πυροβολεί στο πόδι,

γιατί δεν εκπληρώνει  την υπόσχεσή του για γάμο.Μιά άλλη περίπτωση είναι

η Δέσποινα ,πρώην ιερόδουλη και ερωμένη του νταβαντζή και ιδιοκτήτη

του Puerto Rico Bar ,ο οποίος αν και την έβγαλε από την  πορνεία ,την

απατά  συστηματικά και απροκάλυπτα κι’ εκείνη τυφλωμένη από ζήλια

τον περιλούζει με βιτριόλι.

    Μετα την έλευση της ΟΥΝΡΑ  στην Ελλάδα ,γύρω στα 1950 ,αρχίζουν

στον Πειραιά  να καταπλέουν πλοία του λεγόμενου 6ου Αμερικάνικου

Στόλου. Όταν οι αμερικάνοι ναύτες βγαίνουν  στη στεριά, η Τρούμπα

εχει… ανάσταση, πανηγύρι. Παραπάνω από 500 γυναίκες, κοινές και όχι,

κατεβαίνουν  για «δουλειά» στα μπορντέλα της Νοταρά και στα καμπαρέ

της οδού Φίλωνος. Αυτός ο γυναικείος συρφετός δεν είναι απαραίτητα

πόρνες .Είναι  και υπηρέτριες και με άλλη απασχόληση, καθώς και φτωχοκόριτσα  από την επαρχία(«δουλικά» τα έλεγαν) ,ακόμα και συνηθισμένες απλές ντόπιες ζωηρές  φτωχονοικοκυρές ,που για μία η

δύο εβδομάδες όταν ο στόλος ναυλοχεί  ανοιχτά στον Πειραιά κάνουν

… χρυσές δουλειές. (Σημ: Για να πιστοποιηθεί ,επιβεβαιωθεί η λαική ρήση

οτι « Η ανέχεια και φτώχεια  οδηγούν  στην …πουτανιά!»...).

       Η μόνη φράση εγγλέζικη που έχουν μάθει αυτές οι γυναίκες  είναι το

«Goo…Men».Και μ’ αυτή πλησιάζουν με κράχτες των μαγαζιών τα… Αμε

ρικανάκια ,πλασσάροντας  ελευθέριο  έρωτα . Γκόου -Μέν,Γκόου -Μέν ,

βαφτίζονται  κι’ αυτά τα κορίτσια γκόμενες .

    Για τους απλούς θαμώνες και «πελάτες» της Τρούμπας η βίζιτα γύρω

στα 1949-1950 είναι 50 δραχμές .Για τους αμερικάνους ναύτες διπλάσια.

Πιστεύουν  οι κράχτες και οι προαγωγοί πως με τον διπλασιασμό της βί

ζιτας τους …πιάνουν κορόιδα.Ετσι επικράτησε αργότερα και ο όρος «Αμε

ρικανάκι» σαν ταυτόσημος με τον αφελή, το …κορόιδο.(Σημ:Βέβαια τους

Αμερικάνους λίγο τους ενδιέφερε να ξοδεύουν δολλάρια γιατί η ισοτιμία δραχμής δολλάριου ηταν καταφανώς υπέρ τους.Αλλωστε το…αντίτιμο

για τις «υπηρεσίες» των γυναιών δεν ήταν μόνο το χρήμα.Ηταν και πολλά

δώρα-μικροαντικείμενα  η καλλυντικά που για την εποχή στην Ελλάδα

ήταν ανύπαρκτα,σπάνια,πανάκριβα  η δυσεύρετα). Χαρακτηριστικά  τα

τσιγάρα  Marlboro η Winston , των οποίων το λαθρεμπόριο είναι  στην   ημερησία, δίνει και…παίρνει.

   Καθοριστικά κομβικό χρονικό σημείο για την τύχη της συνοικίας  είναι

το 1954 ,όταν ο Καραμανλής επί υπουργίας Λίνας Τσαλδάρη , με νόμο,ρυθ

μίζει τα της πορνείας και έτσι «μαζεύει» τα μπορντέλα από όλον τον Πει  

ραιά και   τα περισσότερα νόμιμα πλέον«στήνονται» , μετακομίζουν  και

 εγκαθίστανται  ανάμεσα στις οδούς Νοταρά-Φίλωνος-2ας Μεραρχίας

Σκουζέ ,από τον Αγιο Σπυρίδωνα(το Τιτάνειο πάρκο),μέχρι και τον Αγιο

 Νικόλαο,σε χώρο ανάμεσα  από την Ακτή Μιαούλη και τις οδούς Φιλελ

λήνων,Κολοκοτρώνη,Σωτήρος Διός,με επίκεντρο τη Φίλωνος και τη  

Νοταρά.(Βέβαια σαν βασική αιτία η «υποδομή» προυπάρχει  ,αφού  το

συγκεκριμένο σημείο είναι χωρικά το  πλησιέστερο στους πλέον προσβά

σιμους ντόκους του λιμανιού ,όπου οργιάζει  από χρόνια το λαθρεμπόριο,

κάθε είδους ύποπτη συναλλαγή,το εμπόριο ναρκωτικών ουσιών και  «αν

θούν»απροσδιόριστης ποιότητας και …ταυτότητας μικρομάγαζα ,μπάρ,

τεκέδες και λοιπά άντρα παρανομίας).

Σημ: Ελεγαν τότε οι παλιοί: «Φυσάς ρε μάγκα τον παρά ,για πέρνα απ΄τη

Νοταρά!...Κι’ αν δεν μπορείς να’ρθείς  εκεί ,τότε… σαρμάκο …τουμπεκί!..».

   Εδώ πρέπει να ειπωθεί μια παρατημένη αλήθεια:Η Τρούμπα σαν διάσταση

στη νεότερη της μορφή δεν προέκυψε ξαφνικά από παρθενογέννεση .Από

τοκο κοινωνικών διεργασιών  ήταν, για εποχή που η αστική ανάπτυξη

ακροβατούσε ανάμεσα στον οικιστικό εξωραισμό και τον κοινωνικό κα

θωσπρεπισμό.Γι΄αυτό και η συγκεκριμένη συνοικία προσέλκυσε  και

«εσωμάτωσε» πανεύκολα ανθρώπους  από νησίδες λαικές,απόκληρους,

βιωματικών χώρων μνήμης με κώδικα ζήν περίεργο-αλλοπρόσαλλο,καθώς

και αδρανή η ύποπτα κοινωνικά στρώματα.Αλλωστε η αστική κοινωνία

είχε ,κατά την γνωστή πάγια τακτική της,από καιρό τραβήξει τα γνωστή κόκκινη διαχωριστική κοινωνική γραμμή στο πληθυσμιακό στοιχείο της

πόλης,ώστε να προτάσσει για τους λαικούς ανθρώπους,την περιφρόνηση,

την προσβολή, την απαξίωση  και εν τέλει τον παραμερισμό τους από τα κατά την άποψή της υγιή κοινωνικώς δρώμενα ,πράγμα που καταβύθιζε

τους λαικούς ανθρώπους ακόμη περισσότερο στην απελπισία,τη μιζέρια,

τη φτώχεια,την ανημποριά και την αβεβαιότητα.

      Ετσι ουσιαστικά η νέα «θεμελίωση» ,σαν  αρχή γίνεται παλιότερα από

το 1932 και ενισχύεται  σαν πλήρης εγκατάσταση  όταν  και  η πολιτεία ,κυ

νηγά  ανελέητα, αδιάκοπα , αδυσώπητα  τις «παρδαλές (1936-1940-Δικτα

τορία Μεταξά) και αυτό  το «συνάφι» βρίσκει προσωρινή-πρόχειρη βασική

 λύση (που έμελλε να γίνει μόνιμη), την εγκατάστασή του στο πιο κοντινό ,προσφορο μέρος του μεγάλου λιμανιού.

               Αναφορές παλιών όπως ο Μάρκος,ο Μπαγιαντέρας ,ο Μητσάκης,ο Μπίνης,ο Παπαιωάννου ,ο Νίκος Πουνέντης,ακόμα και ο Γιώργος Ζαμπέτας

εχουν να διηγούνται πως δούλεψαν κατά καιρούς στην Τρούμπα.  Αλλωστε

υπάρχουν πάμπολλες διηγήσεις  ρεμπετοπαιχτών που μιλώντας για στέκια

της μαγκιάς στον Πειραιά ,αναφέρουν το «τετράγωνο»Πειραική,Κρεμμυδα

ρού (Δραπετσώνα),Πλ.Καραισκάκη,Λεμονάδικα.(Το περιβόητο «τετράγω

νο» δράσης της …μαγκιάς…με σαφή αναφορά  στα στενά της Τρούμπας).

  Διηγήσεις του Ν.Μάθεση μιλούν για βολτάρισμα της περιβόητης «Τετρά

δας του Πειραιά» από την Τρούμπα μέχρι και τη «Σπηλιά του Δράκου» πε

ρίφημο μο στέκι-άντρο των χασικλήδων , παραθαλάσσια περιοχή, δίπλα  

από τα Κονώνεια τείχη που χρόνια αργότερα στα 1968 επιχωμάτωσε ο Σκυλίτσης.

   (Σχετ.Τραγούδι : « Ζούλα σε μια βάρκα μπήκα και στη Σπηλιά του Δράκου

βγήκα. Βρίσκω τρείς μαστουρωμένοι και στην άμμο ξαπλωμένοι».

(Σχετ.Τραγούδι του Γιώργου Μπάτη με ιδιόμορφη ιστορία κατά την γραμ

μοφώνησή του…):Πολλοί νομίζουν ότι το τραγούδι ερμηνεύει ο Γιώργος

Μπάτης , αλλά αυτό είναι λάθος.Το τραγούδι ερμηνεύει κατά μίμηση της

φωνής του Μπάτη ο Στράτος Παγιουμντζής με φωνή πρίμα-ψιλή,αφού κατά

την γραμμοφώνηση ο Μπάτης δεν είναι  σε θέση λόγω «καπνίσματος» να

σταθεί  στα πόδια του και έτσι από ανάγκη αντικαθίσταται από τον Στράτο.

           Πάμπολλες είναι οι  περιπτώσεις όπου τα «δρώμενα» στην Τρούμπα

σχεδόν ταυτίζονται με το τρίπτυχο μαγκιά ,ρεμπέτικο ,παρανομία, κάτι που

είναι εμφανές και ιδιαίτερα αποτυπωτικό σαν θεματογραφία  σε προπολε

μικά κυρίως ρεμπέτικα.

             Κατά την κατοχή ,αλλα και  στον εμφύλιο  η Τρούμπα δεν παύει  να

λειτουργεί  εστω και υποτονικά ,με την διαφορά πως πολλοί από τους πα

ράνομους ιδιοκτήτες μαγαζιών λειτουργούν σαν συνεργάτες των Γερμανών η των τοπικών διωκτικών αρχών(καταδότες κ.α.),από τους οποίους καταφα

νώς και προκλητικά προστατεύονται.

                  Υπάρχουν όμως και παραδείγματα όπου ,κυρίως οι γυναίκες  της

Τρούμπας  ,βοηθούν χαρακτηριστικά την αντίσταση,αποσπώντας μυστικά

και πληροφορίες από θαμώνες ,που τα μεταφέρουν στους αντιστασιακούς αγωνιστές,πολλούς απ’ τους οποίους καλύπτουν ακόμα και κρύβοντάς τους.

             Μεταπολεμικά βέβαια ,μετα την απελευθέρωση ,χρόνο με το χρόνο,

 εξελικτικά ο υπόκοσμος ανασυντάσσεται και με ολοφάνερη πλέον την υπο

στήριξη από πολιτικές πλάτες (κομματαρχισμός κ.α.) ,προκύπτει στην τελι

κή της μορφή   η απαράβατα οριοθετημένη ύποπτη  περιοχή του ζόφου ,της

παρανομίας , και της πορνείας,η  μυθική-περιβόητη Τρούμπα της έκλυσης

και των «κόκκινων φαναριών». Μιάς κοινωνίας ανθρώπων , με ημερομηνία

…λήξης για τους περισσότερους. Κάτι που είναι εμφανέστατο ,όταν με το

πρώτο φώς της ημέρας ,ενώ εσύ πάς για τη δουλειά σου , τους βλέπεις να

να βγαίνουν απ’ τα καταγώγια και τα μπορντέλα,«σηκωτοί»,«χύμα» ερείπια,

χαμένοι, απροσανατόλιστοι που βρωμοκοπούν τσιγαρίλα, πιοτό, ουσίες,  

 τρεκλίζοντας από πεζοδρόμιο σε πεζοδρόμιο. Αηδίες , δηλαδή…Για φτύ

σιμο…

   Για την Τρούμπα,όμως ,πρέπει ν αναφερθεί και μια αλλου είδουςκοινω

νιολογική διάσταση:Πέρα από τα…  «σπίτια» και και κάθε είδους αρνητι

κά που τη χαρακτήριζαν ,δεν παρέλειπε ,έστω και πρόσκαιρα ευκαιριακά

να αποτελεί «απάγκιο»-καταφύγιο,θεραπεία μοναξιάς  για άνθρώπους

κυρίως εργένηδες η «βασανισμένους»,που δεν είχαν καμιά σχέση με την

παρανομία κ.λ.π. .Ανθρώπους μοναχικούς,ανθρώπους της ναυτοσύνης,

ακόμα και μεγαλοαστούς ,που έφθασαν  ακόμα και να «πάρουν», να πα

ντρευτούν γυναίκες από εκεί μέσα , να φτιάξουν οικογένεια.Αλλά αυτοί

ηταν λίγοι, ελάχιστοι, που βέβαια δεν ήταν αρκετοί να…απαλάξουν την

Τρούμπα από τα αμέτρητα…αμαρτήματά της.

                                               Τώρα, πως και γιατί κάποιοι ,ακόμα και σήμερα,

πλειοδοτώντας-παζαρεύοντας ….επίδειξη, πουλώντας « μαγκιά» ,περηφα

νεύονται  για ό,τι συνέβαινε στην Τρούμπα,την ηρωοποίησαν, την μυθο

ποίησαν  ,χρεώνοντάς την στα υπέρ του του Πειραιά , μάλλον αντίληψη

«φάλτσα» ηταν.Καταφύγιο μιάς δράκας ποινικών –περιθωριακών ,άνο

μων ,νταήδων ,κοινωνικά απροσάρμοστων ήταν .Μια «φάρα», ένα μυσ

τήριο «ταράφι», μια«εμπριμέ» συνοικία ήταν.Ενα «αμαρτωλό φολκλόρ».

Τίποτα παραπάνω  η παρακάτω.

          Ο Πειραιάς  δεν ήταν  η Τρούμπα. Η Τρούμπα ήταν του Πειραιά και 

κακώς μια εποχή κάποιοι την ταύτισαν με την πόλη, ολόκληρη την πόλη.

(Το όνομά της το πήρε από μια Τρόμπα-αντλία νερού , που υπήρχε πρίν το

1900 σε σημείο της οδού Μεραρχίας ,απ’ όπου προμηθεύονταν νερό πόσιμο

για τα σπίτια ,αλλά και για τους μπαξέδες οι τότε Πειραιώτες).Συγκεκριμένα

την περίοδοτου Γεωργίου του Α΄ένα ατμοκίνητο αντλιοστάσιο και μια δεξα

μενή χρησίμευε για την αποθήκευση και άντληση νερού από το πηγάδι της

τότε οδού Αιγέως(σημερινή 2ας Μεραρχίας) ,απ’ όπου εφοδιάζονταν νερό

και τα πλοία.(Πληροφορία λέει πως το όνομα εδωσε πρωτος ενας Τούρκος

Αγάς(;).

   Πολυάριθμα ηταν τα μαγαζιά της Τρούμπας,ιδίως από το 1948 και μπρός.

Ονομαστά BAR και καμπαρέ ήταν τότε ,ανάμεσα σε άλλα –πολλά ,τα Τζών

Μπούλ, Παριζιάνα ,Φιλίπ Μπάρ, Αρζεντίνα ,Μαξίμ, Green Dollar,45 Γιάννη

δες ,Black Cat  κ.α.,που είχαν «ανοιχτή συνεργασία» και με άλλα τέτοια ίδια  

μαγαζιά ακόμα και μέχρι το Παλιό  Φάληρο (Γκριφόν,Κιτ-Κάτ,Στέλνα,Σέτε ,Σιγκουίνα κα.)

       Ακριβώς στο κέντρο της Τρούμπας  υπήρχαν και  τα δυό ονομαστότερα πορνοσινεμά: Το Φώς και το Ολυμπίκ.Το μπάρ όμως που γίνονταν το έλα να δείς και αφησε ιστορία ηταν «Ο Μάπας».Και το «ονομαστότερο» ξενοδο-

χείο , το περιβόητο «Λούξ», πάνω από το κουρείο του Πολύδωρου Κυριακί

δη. Σύμφωνα με το Βιβλίο Συμβάντων  της Αστυνομικής Δ/νσης Πειραιώς,

από το 1943 ως το 1966 έχουν καταγραφεί  στην περιοχή  57 ανθρωποκτονίες 

και  1723  λοιπές άλλες παραβατικές συμπεριφορές.

         Τότε στην Τρούμπα για να περπατήσεις με ασφάλεια(ακόμα και μέρα μεσημέρι), έπρεπε «να βλέπεις τον ίσκιο-τη σκιά σου… μπροστά.Ούτε στο πλάι,ούτε πίσω σου». Δηλαδή να έχεις το…νού σου.Ετσι έλεγαν οι παλιοί που την έζησαν!.. Ηταν τόσα τα «σπίτια» της που φορές-φορές ,οι πελάτες

τα μπέρδευαν με σπίτια νοικοκυραίων -απλών ανθρώπων- που κατοικούσαν

εκεί  και βέβαια καμιά σχέση δεν είχαν με τα μπορντέλα ή άλλα κακόφημα

στέκια.

       Χαρακτηριστικά  σε κάποιες  πόρτες των τελευταίων έβλεπες συχνά ταμπέλα: «Προσοχή, εδώ μένουν οικογένειες»!...

                                                   Πολύ κοντά στην περιοχή στεγάζονταν και το 2ο   

 Γυμνάσιο Αρρένων ,του οποίου οι μαθητές των τελευταίων τάξεων έκαναν

συχνά σκασιαρχείο και που τους έβρισκες –που τους έχανες ,στη « βόλτα»

και στα «σπιτάκια» της Φίλωνος για… «επιμόρφωση».(Οι περίφημες «μπουρ

δελότσαρκες»).

         Οι γυναίκες των «σπιτιών» έβλεπαν με συμπάθεια τους πιτσιρικάδες ,

 έδειχναν… καταννόηση  και για τις «υπηρεσίες» τους  σπάνια  έπαιρναν λεφτά από την …πιτσιρικαρία…Όμως «το μάθημα»…μάθημα…

   Αυτή με λίγα λόγια ηταν η Τρούμπα,το «Σόχο» της Ελλάδας,η συνοικία

της αμαρτίας ,το καταφύγιο για τον υπόκοσμο, αλλά και για πολλούς

«θεραπευτήριο» εκτόνωσης ορμών και ψυχισμού..Αλλου είδους …κοινωνία,

παράλληλη και…»υπάλληλη» μέσα στην κοινωνία του Πειραιά…κι’ από εκεί κατά πολλούς βγήκε ο όρος γκόμενα(;).(Τουλάχιστον εκεί  πολυσυνηθίζο

νταν, στις κουβέντες).

                    Οι παλιότεροι τη φιλενάδα η την παρδαλή γυναίκα την έλεγαν

«γιαμπουκλού».Γιαμπουκλού στα τούρκικα σημαίνει κάτι σαν …αρραβω

νιάρα ,κάτι που αναφέρεται συχνά σε πολλά σμυρνέικα  τραγούδια.Αλλη

εκδοχή θέλει τον όρο σμυρνέικο η πολίτικο.(Σε πολλά ρεμπέτικα ο όρος

αναφέρεται και για τον άνδρα):

        «Βρε Μαρίτσα μερακλού

          κάνε εμένα γιαμπουκλού…»

    (Τραγουδι του Δ.Σέμση με τίτλο:

      « Η Μαρίτσα η Σμυρνιά».

Σήμερα η Τρούμπα δεν θυμίζει τίποτα απο το τότε «γκέτο».Οι γείτονες τη

Νοταρά την ονομάζουν «Οδό Λήθης».Οι παλιότεροι …κάτι θυμούνται και

κρυφογελούν,μπορεί και να κρυφουπερηφανεύονται,αφού οι περισσότε

ροι εκεί μέσα έγιναν…άνδρες…

 Σημ: Σέτε,Παρόλι, Σιγκουίνα είναι όροι του μπαρμπουτιού (της ζαροπαι-

ξίας)κι’ απ’ αυτούς πήραν τα ονόματα τα μαγαζιά που αναφέρονται παρα

πάνω.Ηταν  δηλαδή, εκτός από BAR- καμπαρέ  και …παράνομες «λέσχες» -μπαρμπουτιέρες).

    Περιττό να αναφερθεί πως η Τρούμπα σαν σημείο αναφοράς του Πειραιά,

χιλιοτραγουδήθηκε,αφού υπήρξε …πρόσφορη για αναφορές του καθ΄αυτό

προλεταριάτου και κάθε μορφής πράξεων και διαθέσεων παρανομίας.Ηταν

και η αφορμή για…οικειοποίησή της από μέρους των ρεμπέτικων ,κύρια των

προπολεμικών τραγουδιών.

 Ανάμεσα σε άλλους ,εμπνεύστηκαν ,εγραψαν γι’ αυτή  και την τραγούδησαν οι:

*Μ.Βαμβακάρης: «Χρόνια  μεσ’ την Τρούμπα μαγκίτης κι’ αλλανιάρης κ.λ.π.»

*Γ.Μητσάκης: «Τα όνειρά σου τα παλιά σ’ένα μαντήλι δέστα .Η Τρού-

                              μπα δεν υπάρχει πιά και μη γυρεύεις ρέστα  κ.λ.π.»….

*Μπαγιαντέρας : «Η Τρούμπα τώρα έρημη χωρίς παληκαράκια.Οι

                                   δρόμοι της ρημάξανε ,χαθήκαν τα βλαμάκια κ.λ.π.».

*Μπαγιαντέρας : «Ο Κώτσος ο Κεφάλας»:

                                     «Μες τον Περαία μια βραδυά

                                       στου Τσελεπιού τη σκάλα,

                                       έναν  λεβέντη σκότωσαν ,

                                       τον Κώτσο τον Κεφάλα.

                                      ……………………………………..

                                       Η Τρούμπα τώρα μοναχιά

                                        και μια κοπέλλα κλαίει

                                        και με παράπονο πικρό

                                        όλο μιλά και λέει….».

*Σταύρος Ξαρχάκος-Νίκος Γκάτσος: «ΣΤΗΝ ΑΜΦΙΑΛΗ»:

                                        «Μια βραδυά στην Αμφιάλη

                                          του τη φέραν του Μιχάλη.

                                          Άλλη μια βραδυά στην Τρούμπα

                                          αμολήσανε καλούμπα

                                          κι’ ετσι έπεσε στη…λούμπα…».

*Απόστολος Καλδάρας: «Ο Απάχης της Τρούμπας».

*Λευτέρης Γουναρόπουλος: «Στην Τρούμπα τα μεσάνυχτα».

*Κ.Μπέζος (Α.Κωστής): «Η Τρούμπα» η «Το ντερτιλίδικο»-

  1931.(Οργανικό ,που πρωτοηχογραφήθηκε στην Αμερική).

   Πέρα απ’ τα παραπάνω, η Τρούμπα δεν ήταν μονάχα ο τόπος των γυρολόγων, των στραγαλάδων ,των κουλουρντζήδων και των σαλε

πιντζήδων(με το φαναράκι από ασετυλίνη και  από κάτω το αυτό

σχέδιο σαμοβάρι) για τους ξενύχτες και τους …πρωινούς. Ηταν και

… σχολή της κοινωνίας –κοινωνικό…φροντιστήριο.Για πολλούς ένας

θρύλος με τις …αδυναμίες ,τα πάθη και τα λάθη της.Για άλλους μύθος…