«ΑΣΜΑΤΑ…ΟΥΣΙΩΔΗ» η «ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΗΔΟΝΙΣΤΙΚΗΣ ΑΜΦΙΛΕΓΟΜΕΝΗΣ…ΔΡΟΓHΣ».- «Περιοδολόγηση στο ρεμπέτικο Νο 12 α».-

                          « Να γίνει ο ιδρώτας βάλσαμο

                             κι’ η κούραση ντουμάνι.

                             Στου αργιλέ τη συντροφιά,

                             που μιά να πιείς σου φτάνει.»

                                         (Γ.Παπαστεφάνου)

   

   Ετος 1919. Νόμος της Ελληνικής Πολιτείας : «Τιμωρούνται δια

φυλακίσεως οι διευθυνταί η οι συντηρούντες καταγώγια  και

άλλα ενδιαιτήματα εν οις κατά σύστημα παρέχονται τα μέσα

προς χασισοποτίαν και οι τινές εν γνώσει ανέχονται τούτο και

τοι μη παρέχοντες τα μέσα».

   «Τα σύνεργα του Ελληνος  χασιστού , του ανήκοντος εις τας

κατωτέρας ταύτας τάξεις είναι η καπνοσύριγξ και είδος εγχόρ

δυο  οργάνου  όπερ αποκαλούσι  μ π α γ λ α μ ά ν , και τους  ή

χους του οποίου θεωρούσαν απαραιτήτους κατά την διάρκειαν

της μέθης των».(Κ.Μακρής -1929.-Βιβλίο: «Το Ελληνικόν Χασίς».

(Πηγή:Η περίφημη Μάντρα του Σαραντόπουλου-Μ.Βαμβακάρης

-ως 3 Μηνιαίο περιοδικό).

       Σοβαρό και  μεγάλο είναι το «στίγμα» που κύρια τον 20^ο αιώνα

φέρει  το  Λαικό  Ελληνικό  Αστικό τραγούδι που έχει θεματολογία

σχετική  με  τις  ψυχότροπες  ουσίες. Είναι , άλλωστε, και η βασική-

δεσπόζουσα  αιτία  που η  καθεστηκυία- άρχουσα τάξη επικαλείται

«προσχηματικά»  σαν λόγο  στήριξης  επιχειρημάτων  αντιπάθειας,

χλευασμού , απαξίωσης  και  δίωξής  του  σε  κάθε  ευκαιρία (ιδίως

από το 1935   ως το 1970). Πέρα όμως από κάθε αμφιβολία , ειδικοί

οερυνητές  έχουν αποδείξει , πως ειδικά  για το  ρεμπέτικο, μόνον το

3%  του  συνόλου των τραγουδιών  του  είδους σχετίζουν θεματολο-

γικά  το αντικείμενό τους  με τα ψυχότροπα.Οσο για τους ρεμπέτες ,

μόνο ένας πέθανε από τα ναρκωτικά ,ο Ανέστος Δελιάς,κανείς άλλος.

    

Ετος  1930, Πειραιάς .Οι απλοί λαικοί επιβιώνουν με τα δημοτι

κά συσσίτια.Κλίμα αρνητικό…ουρά στην παγκόσμια  οικονομική

κρίση.Αισχροκέρδεια, ο τιμάριθμος να ανεβαίνει ασταμάτητος,

φτώχεια , στρατιές ανέργων,,υποαπασχόληση ,μιζέρια ,φτώχεια,

εξαθλίωση.Ο κοσμάκης,τα κατώτερα στρώματα,το λαικό στοιχείο

στη δυστυχία, σε κοινωνικό εκκρεμές ατέρμονο.Εδώ ,στο λιμάνι,

οι αισθήσεις αυτονομούνται ψάχνοντας για διέξοδο.

                                                  Χαμόσπιτα,μαγαζιά-μαγαζάκια αμέ

τρητα, καφενεδάκια -μικρές τρύπες,με πελάτες όλο παράπονο

για ό,τι βλέπουν και βιώνουν .Στρατιές ανέργων και μεροκαμα

τιάρηδων που εκδικητικά «βγάζουν γώσσα» στη μιζέρια.Ανθρω

ποι  πεινασμένοι , ρακένδυτοι,εξουθενωμένοι,κάτισχνοι,κουρε

λήδες άστεγοι.

   Εξω απ’ τους μικροκαφενέδες συνωμοτικά  η επιγραφή …ενη

μερώνει:«ΠΡΟΣΦΕΡΕΤΑΙ ΚΑΙ ΚΑΦΕΣ».Κι’ αυτό πάει να πεί : Πε

ράστε μέσα υπάρχει και …λουλάς.

    Ο ερευνητής καθηγητής Στριγγάρης περιγράφει τους τεκέδες

ως :«…Μικρά καφενεία ,τα οποία εξωθεν παρουσιάζουν ειρηνικήν

εικόνα  με μακράν και πολυάριθμον πελατείαν και διατηρούν

στο βάθος ιδιαίτερα μικρά δωμάτια δια το κάπνισμα του χασίς.

Εντός αυτών διέρχονται  οι καπνισταί πολλάς ώρας της ημέρας

και της εσπέρας και παραμένουν ενίοτε ολοκλήρους ημέρας με

χρι βαθείας νυκτός»..

    Ετος 1930.Στον Πειραιά  ανθεί η χασισοποτεία.Οι λέξεις της

πιάτσας είναι τρείς: Λουλάς,μάπας ,γούργουρας.Δηλαδή οι…

ονομασίες και τα σύνεργα  για την ιεροτελεστία καπνισματος χασίς.Ανθρωποι απελπισμένοι. Κι’ ο αργιλές εδώ …ενώνει,από

κτά υπόσταση …συντρόφου.Ναργιλές ,χασίσι και μπαγλαμάς

το ίδιο…βιολί , στην καθημερινότητα. Οπου οι άνθρωποι μη

έχοντας άλλη διέξοδο βρίκουν το χασίς σαν ενισχυτικό της αδελ

φικότητας, της αλληλλεγγύης της ταύτισης ,  σαν «ευχερές»φάρ

μακο απέναντι στον κοινό αναστεναγμό για όσα τραβούν. Ετσι

και «προσκυνούν», «υποκλίνονται» στο άναρχο πάθος της αμφι

λεγόμενης ηδονιστικής δρόγης.

     Στην Πειραική απ΄τη μια πλευρά οι κοσμικοί που αποστρέ

φουν το βλέμμα  από τον λαικόκοσμο οργανώνοντας κοσμικές

συγκεντρώσεις.Οτι γίνεται απ’ το λαικό στοιχείο ,για τους ευη

μερούντες, τους πολιτικούς,τους λόγιους,τις εφημερίδες,τους

λιμοκοντόρους  και άλλους ονομαστούς η βαρυσήμαντους  εί

ναι …υποκριτικά ακατανόητο.

                      Από την άλλη …πάντα ,οι κρυψώνες ,οι σπηλιές της

Πειραικής που έτσι και σουρουπώσει γεμίζουν απ’ τους απόκλη

ρους  «βασανισμένους». Στην περιώνυμη,ιστορική  σπηλιά του

Σκουλούδη γίνεται …πανηγύρι , το κάπνισμα είναι …ηδυπαθές –

«γιαβάσικο και το ντουμάνι πάει… σύννεφο.Η κοινή ηδονή  φέρ

νει το «ευφραντικόν» κι’αυτό τους κάνει να πιάνουν τα όργανα 

και να στήνουν ιστορίες για νταλκάδες  και πόνους ,αμέτρητους.

   Στους τεκέδες  «δοκιμασμένοι της «μαγκιάς»,  «διαπρεπείς» της

πίάτσας  κουμαντάρουν το …πόπολο και …ταξιθέτουν τις ορέξεις

τα όνειρα και τις επιθυμίες του,μέχρι νά’ρθει η σειρά του επόμε-

νου ,που κι’ εκείνος, άμα …τραβήξει μερικές ησυχάζει .Ο λουλάς

 κάνει κύκλο-γύρο ασταμάτητο ,μέχρι να πέσει ησυχία, μια ανή

συχη ηρεμία.Κι’ αφού οι …φουμαριστές «τακτοποιηθούν»,βγαί

νουν απ’ τον τεκέ να αναπνέυσουν την ιωδιούχο αύρα της Πειραι

κής θάλασσας .Και ύστερα από ώρες στεριώνουν στα πόδια τους

και,ένας –ενας παίρνουν το δρόμο για το τσαρδί τους ,ν’αράξουν.

Μεχρι να ξημερώσει η μέρα και να πέσουν πάλι στον …ασβέστη,

στα βάσανα της μέρας .Μέχρι να ξανασουρουπώσει , να’ρθει πά

λι  το βράδυ .Το ίδιο …δρομολόγιο.

       Η «Σπηλιά του  Δράκου» σε Κερατσίνι μεριά, είναι από ώρα

κατειλλημμένη .Εχει φροντίσει γ’ αυτό Μπάτης που παίρνει πα

ρέα   τον  Στράτο ,μπαίνουν  σε μια   βαρκούλα και σε 20 λεπτά

γιαλό-γιαλό εκτελούν το δρομολόγιο Κρεμμυδαρού-Μπαρουτά

δικο ,κοντά στον Κερατόπυργο.Λίγο αργότερα ,μέσα στο μαύρο

σκοτάδι παίρνοντας  το μονοπάτι απ’ τον «Θρόνο του Ξέρξη» κα

τεβαίνει σιγά-σιγά εκεί κι’ο Μάρκος και αράζει μαζί με τους «παιχ

νιδοπαίχτες»  συντρόφους του.

     Κι΄αφού η παρέα «μελώσει», ανάμεσα σε καπνό και …λιβάνια,

κάνει έτσι οΜπάτης ,βγάζει τον μπαγλαμά κι’ αρχίζει τη …λειτουρ

γία : «Αντε ζούλα σε μια βάρκα μπήκα και στη σπηλιά του Δράκου

βγήκα.Βλέπω τρείς μαστουρωμένοι και στην άμμο ξαπλωμένοι…».

       Κόντρα πίσω ο Κερομύτης,ο Γενίτσαρης ,ο Δελιάς ,ο Καρυδά

κιας ,κάμποσοι άλλοί και τελευταίος ο Νίκος ο Μάθεσης,ο σαμα

νταντζής , πού τόνε  λένε και …Τρελλάκια.

    Φουντώνουν τα ντουμάνια ,στενάζουν οι πεννιές και «ξεφουντώ

νουν οι καρδιές .Ο Στράτος αρχινά  τον αμανέ: «Τα στήθη μου κα

τήντησαν   βασάνων κατοικία ,που κατοικούνε λέοντες και άγρια

θηρία!.».

        Στον Πειραιά,με ελαχιστες εξαιρέσεις όλη η ρεμπέτικη «φάρα»

φουμάρει.

               Στα 1931 ,με ελάχιστες εξαιρέσεις , ο μισός λαικόςΠειραιάς

ψιλοφουμάρει .Απ’  τα Καρβουνιάρικα,μέχι το Πέραμα ,την Κρεμ

μυδαρού ως τον Νέο Μώλο Δραπετσώνας  ,τις δεξαμενές Βασιλειά

δη,τα ίδια κι’ απαράλαχτα.

               Αν αυτό ιδωθεί από την σκοπιά ενός αναπόφευκτου κοινω

νικού  άλλοθι,αποτελεί  άποψη. Αν όμως στον αντίποδα θεωρηθεί

 σαν αντίληψη μοναδικής ευχερέστερης διεξόδου-διαφυγής από την

πραγματικότητα ,μάλλον αντίληψη φάλτσα ,επίπλαστη ήταν.Γιατί

τα ψυχότροπα δεν δίνουν λύσεις , α ν α β ά λ λ ο υ ν.

         Τωρα , αν αυτοί οι άνθρωποι έπρατταν καλά , ήταν θέμα δικό τους,προσωπικό  για  τον καθένα .Τα υπόλοιπα είναι  για τους κοι

νωνιολόγους.

        Εξαιρετικά ενδιαφέρον αναδεικνύεται το ζήτημα σύνδεσης πολ-

λών,ακόμη και μέχρι σήμερα,τραγουδιών με τις ψυχότροπες ουσίες.

Θεμιτή , κατά συνέπεια μια ελάχιστη παρακάτω συναφής ιστορική-

απλή  αναφορά  στα  «ουσιώδη τραγούδια»  και στους δημιουργούς

τους. Γράφει λοιπόν η ιστορία:

        Στα  1803  ανακαλύπτεται  η μορφίνη από τον Γερμανό χημικό

Friendrich   Serturner. Στα  1874  η  ηρωίνη από τον Αγγλο  χημικό 

Albert   Wright.  Στα  1921  οι  ΗΠΑ  πετυχαίνουν με  το άρθρο  295

την απαγόρευση  της  ινδικής  κάνναβης.Μοναδικές χώρες που  δεν

αποδέχονται  κανένα   απαγορευτικό   νόμο  είναι  η Αίγυπτος και η

Τουρκία , που  στην  ενδοχώρα τους  έχουν τεράστιες οπιούχες και

«άλλες»  σχετικές  καλλιέργειες .(Δέλτα  Νείλου-Ανατολία  κ.λ.π.).

        Με ομόφωνη απόφασή της , η Επιτροπή Παγκόσμιου Ελέγχου

Ψυχότροπων  Ουσιών  επιβάλλει  στον πλανήτη σχετική απαγόρευ-

ση  μετά το 1925. Καταλυτική  σε χρησιμότητα παρουσιάζεται, συνε

χώς ανανεούμενη ως τα σήμερα για τις ψυχότροπες ,η Λίστα Επικιν

δυνότητας  του ΟΗΕ.

       Στην Ελλάδα  από το 1880 η καλλιέργεια  της ινδικής κάνναβης

είναι ελεύθερη  για  παραγωγή σχοινιών  και  ρούχων.Συστηματικές

καλλιέργειες  συναντώνται  στην Αρκαδία,Κορινθία,Ηλεία και αργό

τερα  στη Μακεδονία  και την Κρήτη. Η ετήσια τότε παραγωγή φθά-

νει σ’ αυτές τις  περιοχές  τις  95. 000  οκάδες  και αποτελεί από τις

κατ’ εξοχήν  συμφέρουσες  οικονομικά  καλλιέργειες .

       Μετά την συνθήκη των Βερσαλλιών το  1919 ,αρχές  του επόμε-

νου χρόνου ,ψηφίζεται  στη χώρα μας  ο Νόμος  3107/11.3.1920  που

απαγορεύει  «παντελώς» την καλλιέργεια  και χρήση της κάνναβης

στην  Ελλάδα. Δώδεκα χρόνια  αργότερα , με τον νόμο 5539/15.7.32

απαγορεύεται «διά  παντός» η  χρήση όπιου, μορφίνης και ηρωίνης

στη  χώρα. Όμως  η πλήρης  εφαρμογή του έρχεται στα 1936. Οι κα

λιέργειες  καταστρέφονται  και  οι  καλλιεργητές τους αποζημιώνο-

νται από το Ελληνικό κράτος.

       Ανάμεσα στις  πρώτες , τη συγκεκριμένη  εποχή, σε  παραγωγή

στον  κόσμο, αναδεικνύεται  η  ενδοχώρα της Τουρκίας , η Σμύρνη,

η  Προύσσα , το  Αφιόν  Καραχισάρ, η Αττάλεια κ.λ.π. Παρ’ όλα αυ

τά , δεν  είναι  βέβαιο , όπως  και  από  τα παραπάνω καταφαίνεται,

ότι η κάνναβη πρωτοήρθε  στην Ελλάδα από τα  τουρκικά παράλια.

Ψαράδες ,  έμποροι και  επισκέπτες  από το  Τούνεζι (Τυνησία), την

Μπαρμπαριά  (ευρύ  αραβικό  κόσμο)  Αίγυπτο  και  άλλες «υγρές» -

ποτιστικές χώρες  την έφερναν ήδη από  πολύ πιο πρίν στην ελληνι

κή  ενδοχώρα , τις  Σικελικές  και νοτιογαλατικές (Γαλλικές) ακτές.

Από εκεί «εφοδιάζονταν» ολο το μεσογειακό  τόξο.

       Στην  Αθήνα, στο  μουσουλμανικό  διδασκαλείο  του Μεντρεσέ

οι Φεφτάδες  την είχαν σαν απαραίτητη από τα μέσα του 19^ου αιώνα.

Όταν αργότερα εγκαταστάθηκαν εκεί  οι φυλακές ,μέσα σ’ αυτές τα

ψυχότροπα  ησαν για  τους  κρατούμενους  απλή  καθημερινή συνή-

θεια , αφού η διακίνησή της ήταν νόμιμη-ελεύθερη.

       Σαν  τραγούδι  της  πλατειάς λαικής μάζας το ρεμπέτικο οικειο-

ποιήθηκε  κατά  μεγάλο  μέρος  και  από την παρανομία. Ο κόσμος

γνώριζε  τι  γίνονταν , από τον Μεντρεσέ,ως  τις φυλακές των Βούρ-

λων , μέχρι  τον  Ωρωπό, την  Αίγινα, τα  Κάστρα του «Γεντί Κουλέ»

και  τ’ Ανάπλι, όπου  λόγω  «ειδικών»  συνθηκών  οι  τρόφιμοι επιδί-

δονταν  αδιάλειπτα  σε χρήση ψυχότροπων.

       Οι  συνθήκες  επανασυγκρότησης της νεοελληνικής κοινωνίας,

της «έξω»  κοινωνίας  , έχουν ιδίως  μετά τον 1923  χαρακτηριστικά

πλήρους  σύγχυσης  . Το παράνομο της  χρήσης για την εποχή , έχει

χαρακτήρα δισκελή :Την …καταφυγή  και την…ευφορία. Με άγνοια

η αδιαφορία  για τις δυσμενέστατες συνέπειες  της χρήσης , εύκολα

καταφεύγουν  όσοι  δίνοντας τη μάχη με τα όποια προβλήματα, την

θεωρούν  σαν  την ευχερέστερη  λύση  αντιμετώπισης η  ανασταλτι-

κότητας  όποιου προβλήματος η δυσκολίας.

      Απ’ την άλλη  μεριά,αναζητούν την «ευφορία» ατομα και ομάδες

διασκεδάζοντας  στα Καφέ Αμάν και υστερότερα στους τεκέδες,  τα

ρεμπετομάγαζα  για το κέφι τους.(Βλ. Για  τους  Πειραιώτικους τεκέ-

δες  και  τη  σύνδεσή  του  με  τα  τραγούδια, ειδικό  παράρτημα στο

τέλος).

       Οι καλλιτέχνες  επικαλούνται το Ridi Paliatso. Δεν στέκει όμως

η  επίκλησή του σαν ελαφρυντικού  η …άλλοθι.  Βέβαια οι διάφοροι

δημιουργοί  «παιχνιδοπαίχτες»  και  αοιδοί  δεν είναι  μηχανές.  Ανε-

ξάρτητα   από   προβλήματα   οικογενειακά ,  προσωπικά   κ. α.,  εφ’

όσον είναι επαγγελματίες  πρέπει καθημερινά να έχουν την ίδια από

δοση ,την ίδια «εικόνα» , να «βγάλουν» το πρόγραμμα .Τότε , δυστυ

χώς,  είναι που αναζητούν…ανάσες , αντοχές για καθημερινή εκφρα

στικότητα , στα ψυχότροπα. Εκεί είναι που πέφτουν στην παγίδα. Ο

που  η  χρήση  γίνεται  μόδα, «μαγκιά» για  την «πιάτσα», συνήθεια,

εξάρτηση , αρρώστια,  με  τελικό «προορισμό»  την  ανεπανόρθωτη

ψυχική  βλάβη , την  περιθωριοποίηση , το αναπόφευκτο, το  τέλος.

      Ο ίδιος ο Μάρκος ,επικαλούμενος τη χρήση χασίς ,ως κίνητρου

…εμπνευσης ,διηγείται σε αυτοβιογραφική συνένευξή του:

     «Εγώ δεν είμαι ποιητής στιχάκια να στιβάζω. Μον’

        μου τα φέρνει ο ναργιλές  και  τα…κατασκευάζω».-

   

       Ο  Ανέστος  Δελιάς  πεθαίνει  στα  32  του από υπέρμετρη χρήση

ηρωίνης.Κατά  πολλούς αν τότε δεν «εφευγε»,ίσως σήμερα η πορεία

του Λαικού  Αστικού Τραγουδιού  να  ηταν  διαφορετική.

      Για  τα συνακόλουθα τα ης  χρήσης  ο Ι.Δραγάτσης (Ογδοντάκης),

αναφέρει:  «Πολλοί  από  μας  δεν  γλύτωσαν, «εφυγαν» παράταιρα  απ’

το … «μαύρο»  και την…παραμύθα».(Σημ: Παραμύθα =ηρωίνη).

       Στην Αθήνα  του 1930 , ο Κώστας Αθάνατος , έγκριτος  χρονογρά

φος , αποτυπώνει  ρεαλιστικά  πως σε τραγούδια και τόπους ορίζεται

η  χρήση  χασίς  και η  διακίνησή του ως απλή…εμπορική  συναλαγή!!

«Αν βγείτε παραπέρα από τα Χαυτεία θα ακούσετε την Λαικήν μούσαν να

  εξυμνεί το χασίς μεγαλόφωνα χωρίς την παραμικρήν τύψιν και προφύλα-

  ξιν ανά τα διάφορα ωδικά κέντρα των συνοικιών. «Δεν μου λέτε /δεν μου

  λέτε /το χασίσι που πουλιέται».Εχει  δε  έμμετρον  πάντοτε  και την σχετι-

  κήν αιτιολογίαν  η  περίπτωσις.Ο λουλάς αιτείται δημοσίαν επιείκειαν ως

  μέσον  τέρψεως  αβλαβές ,η  μάλλον περίπου ως νόμιμον δικαίωμα αυτό-

  διαθέσεως : «Εμείς κι’ αν το φουμάρουμε /κανέναν δεν πειράζουμε…».

      Ηταν γενικά παραδεκτό πως οι ρεμπέτες ρέμβαζαν …ατάκτως.Μιά

συνήθεια –δεύτερη  φύση   για τους περισσότερους οργανοπαίχτες και

συνακόλουθους. Στη βάση αμφίπλευρης εκτίμησης και αλληλλεγγύης

αποκαλούσαν τους αδελφικούς φίλους… δερβίσηδες. Τα τραγούδια,αλ

λοτε σαν δάνεια ,άλλοτε σαν αντιδάνεια επισημαίνουν τη μεγάλη αφο

σίωση του ενός προς τον άλλο. Τα σπουδαιότερα ,ονομαστότερα ταξί

μια τους είχαν χώρο σύνθεσης και παιξίματος τους περίφημους τεκέ

δες, όπου εύρισκαν την ευκαιρία να αναλίσκονται στη χρήση κυρίως

χασίς. Η πλειονότητα των δημιουργών ηταν εθισμένη , αφού θεωρού

σαν τα ψυχότροπα σαν βασική προυπόθεση για την «ζάλη» της έμπ

νευσης .Ετσι τα μπουζούκια, οι τζουράδες,οι μπαγλαμάδες αποτελού

σαν βασική σημειολογική αναγκαιότητα ,ώστε να έρθουν στο  κέφι

ύστερα από κάθε χρήση. Πάντως,υπήρξε εποχή όπου χασίς και ρεμπέ

τικο ηταν …βίοι παράλληλοι.

 Ετσι πολλά είναι τα τραγούδια ,τα συναρτημένα με συνήθειες όσων

σύχναζαν στους τεκέδες.Τι ήταν όμως οι τεκέδες; Ας εξηγηθούμε:

          Η προέλευσή τους εχει αφετηρία και συναρτάται άμεσα με την

μουσουλμανική  λατρευτική και τελετουργία.Πρωτοδημιουργήθηκαν

στον αραβικό κόσμο και βέβαια σε μεγάλη έκταση στην Τουρκία και

δεν είχαν απαραίτητα σύνδεση με τις ψυχότροπες ουσίες.Ηταν χώροι

θρησκευτικής μυσταγωγίας και προσευχής.Η λέξη τεκές προέρχεται

από το τουρκικό tekke και αναφέρεται σε χώρους-μέρη οπου σύχνα

ζαν οι Δερβίσηδες,που όντας θρησκευτικοί «ταγοί» θεωρούσαν τον

τεκέ περιούσιο ,ιδιαίτερο χώρο προσευχής. Σχετικά για τους τεκέδες

αναφέρεται ,εκτός των άλλων και η αραβική λέξη-όρος takigia, που

σήμαινε χώρο ιδιαίτερο «μέρος για προφύλαξη,ανάπαυση, ησυχία,

ξεκούραση».Ονομαστοί «θαμώνες» των τεκέδων αναφέρονται τα

Τάγματα των Σούφι (ειδικές λατρευτικές ομάδες Ινδών). Σαν λατρευ

τικοί χώροι οι  τεκέδες στην Τουρκία, αλλά και σε όλο τον μουσουλ

μανικό  η αραβικό κόσμο στεγάζονταν απαραίτητα πλάι σε Τζαμιά

και σε «Τουρμπέδες» (ταφικά μνημεία). Ακριβώς δίπλα υπήρχαν τα

ονομαστά κελιά των Δερβίσηδων.

    Πολλοί παλαιοί τεκέδες βρίσκονται σήμερα στην περιοχή της Ανα

τολικής Θράκης.  Ο ονομαστότερος παλαιότερος μουσουλμανικός

τεκές στην Ελλάδα ηταν ο Ιρενί Τεκές η Μπουρμπαλού Τεκές (προς

τιμήν του Δερβίση Μπουρμπαλού) και σήμερα «Τεκές των Ασπρογείων»

που βρίσκεται κοντά στα Φάρσαλα,στο χωρίο Ιρενί.Η ανέγερσή του

τοποθετείται γύρω στα 1770 από Ελληνα μοναχό.

   Καμιά σχέση δεν είχαν με τους παραπάνω οι τεκέδες που δημιουργή

θηκαν στην Ελλάδα (μεγάλα αστικά κέντρα και κυρίως στον Πειραιά).

      Πρόκειται για «μετεξέλιξη» συνηθειών πού προήλθαν από τα Καφέ

Αμάν και στη συνέχεια τρόπου διαβίωσης ατόμων που ήλθαν στη χώρα

μετά την μικρασιατική καταστροφή,από την Πόλη η την Σμύρνη.

Οι ελληνικοί τεκέδες ηταν τα απόλυτα χασισοποτεία. Κρυμμένοι η σε

απόμακρες από την πόλη περιοχές (λόγω της δίωξης από τις αρχές),

αργότερα εμφανίστηκαν στεγασμένοι σε πρόχειρες κατασκευές (παρα

πήγματα) η σε ιδιαίτερα καλά καλυμμένους χώρους με φύλαξη (τσιλια

δόροι κ.λ.π.) στο βάθος μαγαζιών , κυρίως καφενείων ,ουζερί η οίκων

ανοχής και γενικά χώρων όπου σύχναζαν τα διάφορα «φυντάνια» της

παρανομίας, σε καταγώγια.       

       Αναφορές , συζήτηση και θόρυβος έχουν παρατηρηθεί για  το κί-

νητρο  του  Τσιτσάνη  να γράψειο τη «Δροσούλα».( Ανω –κάτω χθές

τα  κάναμε  στου  Σιδέρη τον παλιό τεκέ.Πρωί-πρωί με τη δροσούλα

κ.λ.π. ). Αναφερόμενος  στη  θεματολογία  του τραγουδιού , ο ίδιος ο

δημιουργός , μιλώντας   για  τον  Σιδέρη  λέει  ότι  το  «άτομο»  ηταν

ενας  απλός  ,καλοάγαθος   άνθρωπος ,  φιλος  του  που τον πίεζε να

του  γράψει ένα τραγούδι.Ο Τσιτσάνης του το υποσχέθηκε ,αλλά του

εξηγήθηκε:  «Αδερφέ ,θα σου γράψω ,αλλά στο τραγούδι θα σε κάνω

…τεκεντζή». Ο Μήτσος  ο  Σιδέρης ούτε τεκεντζής ήταν , ούτε είχε τε-

κέ.Το μαγαζί του–ταβέρνα  στη Νικηφόρου Φωκά στη Θεσσαλονίκη

απέναντι  από τα «Κούτσουρα  του Δαλαμάγκα», λέγονταν «Το σπίτι

της Ανδρομάχης», από το  όνομα της γυναίκας  του Σιδέρη (αντρογυ

ναίκα –θηρίο μέχρι εκεί πάνω ,όπως λέει και ο Τάκης Μπίνης).

       Τώρα ,σχετικά  με τη «Δροσούλα», ελάχιστοι  βέβαια  γνωρίζουν

πως σαν τραγούδι πήρε την τελική της μορφή,ύστερα από ολονύκτια

κουβέντα στο…γαλατάδικο «Η Γαλλία»,στην πλατεία Ομονοίας,στην

Αθήνα.Από  εκεί  ο  Τσιτσάνης «τράβηξε  γραμμή» στην εταιρεία  για

γραμμοφώνηση.

                              

Η  «Δροσούλα» . Δίσκος αποτυπωμένος  στα 1944. Κυκλοφόρησε

στις 15 -6-46 (1^η εκτέλεση) .Στα μπουζούκια  οι Βασ.Τσιτσάνης και

 Στ.Κερομύτης .Κιθάρα ο Κ.Καρίπης,επίσης εναλλάξ  δύο μπαγλα-

μάδες.Στο τραγούδι ο Στράτος Παγιουμντζής. Δίσκος με στοιχεία

Columbia  DG  6598 .

*

Άλλη εκτέλεση(μια εβδομάδα αργότερα από την πρώτη ).Στα μπου

ζούκια οι Μάρκος Βαμβακάρης,Γιάννης Παπαιωάννου και Απόστο

λος Χαντζηχρήστος.Οι ίδιοι  και στο τραγούδι. Δίσκος  Parlorhone

78  στρ. με στοιχεία  Β-74064.

*

Άλλη εκτέλεση -3^η. .Ετους 1950. Γραμμοφώνηση  στις Η.Π.Α.   από

τους  Θανάση Μπάστα η Πειραιώτη και Ανδρέα Πόγγη.

*

Άλλη εκτέλεση  4^η.  Ετους 1983. Βας.Τσιτσάνης –Ελένη Γεράνη. Δί-

σκος  VENUS   -SV  75.

Σημ: Μέχρι  τα 1975  βρέθηκαν άλλες  39 εκτελέσεις από διάφορους

         καλλιτέχνες.

       Στο μεταξύ, πλειάδα  διανοητών, συγγραφέων , δημοσιογράφων

μελετούν,  καταγράφουν , ασχολούνται  - διερευνούν  το  φαινόμενο:

        Ο Κωστής  Φαλτάιτς (1891-1944) με  τα  έργα του «Ο άλλος κόσ-

μος»,  «Οι  παραστρατημένοι»  το  1925, ο  Παπαδιαμάντης , ο  Ζαχα-

ρίας Παπαντωνίου με το «Καφέ Αμάν και χασίς», ο Κώστας Ταχτσής

με τα «Σχόλια για το Ζειμπέκικο»,ο Νίκος Μαράκης με το«Οι ανθρω

ποι  της  κοκκαίνης», ο  Σώτος Πετράς  με  το «Μαυράκι», ο Τσαρού-

χης  σε κείμενά  του το ’60 και το ’70.  Εμβριθώς ασχολούνται πιο πα-

λιά  οι  Δημ.Γιαννουκάκης, Κ.Βάρναλης ,Πέτρος Πικρός,Δ.Βουτυράς

Ναπ.Λαπαθιώτης,Ν. ΣπανδωνήςΓρ.Ξενόπουλος, Ιω.Κονδυλάκης κ.α.

        Τραγούδια  του  μεσοπόλεμου  για  τους  εκτός  νόμου «ξεπεσμέ-

νους», τις φυλακές , τις «ουσίες » και την παρανομία γράφουν ανάμε

σα  σε  άλλους οι: Γρηγόρης Ασίκης, Μ.Βαμβακάρης,Αντ. Νταλγκάς,

Ι. Δραγάτσης(Ογδόντας), Ι. Ειντζιρίδης  (Γιοβάν Τσαούς), Ρόζα Εσκε-

νάζυ,  Σ. Ιωαννίδης, Αιμ. Σαββίδης, Ι. Μοντανάρης,Γ.Μπάτης,Κ.Μπέ-

ζος , Στρ. Παγιουμντζής, Βαγγ. Παπάζογλου ,Σπ.Περιστέρης, Σωτ.Γα-

βαλάς, Ι. Ροβερτάκης, Κ. Ρούκουνας, Κ.Σκαρβέλης.,Κ.Τζόβενος,Παν.

Τούντας, Βασ. Τσιτσάνης,Μαν.Χρυσαφάκης,Στ.Χρυσίνης, Απ. Καλδά-

ρας, Γ.Μητσάκης  κ.α.

       Η πλήρης κατάργηση της λογοκρισίας για «τραγούδια με ουσίες»

διατάχθηκε  για  τη  χώρα  στα  1980.

                                         ΜΙΑ ΓΝΩΜΗ

    Ο εθισμός είναι …θηρίο που δύσκολα «παλεύεται».Η μάχη διαρκής

και άνιση,πόλεμος.« Επαίοντες», κοινωνικοί συμβουλάτορες,ψυχολό-

γοι , γιατροί   και  άλλοι «ειδικοί» πασχίζουν ως τις μέρες μας να στοι-

χειοθετήσουν   στέρεα , εμπεριστατωμένη, παραδεκτή άποψη αγωγής,

σχετικά με τον τρόπο  απεξάρτησης ατόμων από τις ψυχότροπες.Ανά-

μεσά τους  και πολλοί ένθερμοι υποστηρικτές  (;) της ελεύθερης νόμι-

μης χρήσης και διακίνησης .Η φαρμακολογία  συνεχώς ερευνά για λύ

σεις  - υποκατάστατα και προτείνει. Κι’ αυτό είναι καλό.  Αρκεί όμως;

Πάντως τα πράγματα δεν αντιμετωπίζονται με ποινική καταστολή. Χ-

ρειάζεται διαβάθμιση ποινικής ευθύνης.(Για τους δικανικά επαίοντες).

       Προσωπικά ,φρονώ, ότι κάθε χρήση οιασδήποτε  ουσίας ποτέ δεν

μπορεί να λειτουργήσει ως υποκατάστατο  η κίνητρο έμπνευσης, ισορ

ροπίας  , ανασταλτικότητας, για  διαμόρφωση καλής  διάθεσης η αντι-

μετώπιση οιασδήποτε δυσκολίας η  προβλήματος. Η ευφορία μετά τη

χρήση είναι αποδειγμένα επίπλαστη.Δεν επιλύει το πρόβλημα.Το τίμη

μα τελικά , αρνητικό, τεράστιο, ανυπολόγιστο. Διαστρωματικά,  πίσω

από  κάθε  χρήστη  κρύβεται  κι’ ένα  δράμα.Οικογένειες   διαλύονται,

σπιτικά καταστρέφονται ,προσωπικότητες ισοπεδώνονται-καταπατώ

νται και ,το κυριώτερο , νέα παιδιά μπαίνουν στο κάδρο της  ανυπολη

ψίας ,  του   ευτελισμού, αφανίζονται, «φεύγουν». Αυτός  ο  δρόμος, ο

«μυστήριος»  δεν έχει …τέρμα. Ποτέ δεν είχε . Δυστυχώς.

        Αν  φίλε  σε «κατατρώει»  κάτι, πάρε  την  παρέα –τα φιλαράκια

σου , τράβα  γραμμή στο ταβερνάκι, πιές  ένα  κιλό κρασί  «φτιάξε κε-

φάλι»  , τράβα σπίτι σου και κοιμήσου. Σήκω το  άλλο πρωί  και θα εί

σαι…άρχοντας. Ο,τι δήποτε  άλλο  είναι  υπεκφυγή. Μην μπαίνεις στο

«γκεζί» , στο …λούκι.Μην κάνεις  κουταμάρες.Μήν «πιάνεσαι» κορόι-

δο. Μην… «καίς» το μυαλό και την… ψυχή σου.